Το 1455 ο Σουλτάνος Μουράτ Β’ ορίζει δούκα της Βοιωτίας (Θηβών) τον Φραγκίσκο Β’, ενώ οι Οθωμανοί κρατούν τη διοίκηση των Αθηνών. Εδώ ουσιαστικά αρχίζει η Τουρκοκρατία στον Ωρωπό, αφού ο Μουράτ μαζί με την περιοχή των Αθηνών αφαιρεί στη συνέχεια από τον Φραγκίσκο Β’ και την περιοχή του Ωρωπού και του Συκαμίνου. Έτσι λοιπόν ο τελευταίος δυτικός ηγεμόνας των κάστρων Ωρωπού και Συκαμίνου, Νερούτσος Πίτι, εκδιώκεται και καταφεύγει μαζί με τη γυναίκα του Λαοδάμεια και τα 11 παιδιά του στον ιδιόκτητο πύργο τους στην Παλιοπαναγιά, πλησίον των Θηβών, που παραμένουν Φραγκοκρατούμενες. Τέλος, το 1460, οι Οθωμανοί εκδιώκουν και τον Φραγκίσκο από τη Βοιωτία και γίνονται κυρίαρχοι αυτής.
Έκτοτε, ο Ωρωπός αποτέλεσε σημαντικό κομμάτι της τουρκικής επικυριαρχίας καθώς εξασφαλιζόταν μέσω αυτού ο ανεφοδιασμός των τουρκικών στρατευμάτων από τη Θεσσαλία και την Εύβοια. Έτσι, ισχυρές τουρκικές φρουρές φύλασσαν τις βάσεις ανεφοδιασμού της Σκάλας Ωρωπού και το γεγονός αυτό εξηγεί αφενός τη σχεδόν ολοσχερή καταστροφή της περιοχής (προκειμένου να χτιστούν οι βάσεις αυτές) και αφετέρου την αραιή κατοίκησή της.
Η περιοχή του Ωρωπού χωρίζεται σε δύο τσιφλίκια: Του Συκαμίνου (ή του Σάλεσι-Αυλώνα, σύμφωνα με άλλους ερευνητές) και του Ωρωπού, τα οποία περιλαμβάνουν τη μεγαλύτερη σημερινή έκταση του Δήμου Ωρωπού. Αρχικά, οι ιδιοκτήτες των τσιφλικιών ήταν μουσουλμάνοι οι οποίοι επέβλεπαν τη διαχείριση και την καλλιέργεια της γης, ήταν φορολογικοί εισπράκτορες που αποταμίευαν τους φόρους και παραχωρούσαν το ανάλογο ποσοστό στον σουλτάνο, και τέλος, ήταν οι τοπικοί υπεύθυνοι για την τήρηση της τάξης. Κρατούσαν για τους εαυτούς τους ένα μέρος των κτημάτων, το has çiftlik (ιδιωτικό κτήμα) και το υπόλοιπο το διαμοίραζαν στους χωρικούς.
Ένα τσιφλίκι υπολογίζεται γύρω στα 25 με 50 εκτάρια (1 εκτάριο = 10 στρέμματα). Μετά τις μεταρρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, γνωστές ως Τανζιμάτ (1839 – 1879), επιτρεπόταν στον καθένα να αγοράσει ιδιόκτητα ακίνητα και έτσι ενισχύθηκε η συγκέντρωση των γαιών προς όφελος των οικονομικά ευρωστότερων.
Ο Σουλτάνος παραχωρεί αρχικά το τιμάριο (τσιφλίκι) του Ωρωπού στον πασά της Χαλκίδας. Έτσι, μετά από πολλούς αιώνες κυριαρχίας είτε της Αθήνας είτε της Θήβας, μια τρίτη πόλη - η Χαλκίδα - ενσωματώνει τον Ωρωπό στα διοικητικά της όρια. Ο πασάς ήταν ο διοικητής του σαντζακίου (νομός), ενώ ο σούμπασης ή καϊμακάμης ή βοεβόδας ήταν ο διοικητής του καζά (υποδιοίκηση/επαρχία). Ο πασάς της Χαλκίδας αναθέτει σε αγά (στρατιωτικό διοικητή) τον διοικητικό έλεγχο του Ωρωπού (καθώς ο Ωρωπός δεν ήταν καζάς για να έχει βοεβόδα), τον έλεγχο της γεωργικής/κτηνοντροφικής παραγωγής της περιοχής, αλλά και την είσπραξη από τους ντόπιους του φόρου της δεκάτης μέσω του φοροεισπράκτορα (του Σπαή).
Ο φόρος της δεκάτης ήταν τακτικός φόρος για την αγροτική παραγωγή, δηλαδή σε κάθε δέκα ίσα μέρη αγροτικής παραγωγής, το ένα μέρος το έπαιρνε ο εκπρόσωπος της Οθωμανικής εξουσίας. Η δεκάτη θεωρούταν δικαίωμα ιδιοκτησίας, διότι κύριος όλης της γης θεωρούταν ο Σουλτάνος ο οποίος επέβαλλε το μέτρο κυρίως τα πρώτα χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας σε πρώην βυζαντινά εδάφη (ο φόρος συνέχισε να διατηρείται στο νεοελληνικό κράτος και καταργήθηκε το 1880).
Υπήρχε επίσης ειρηνοδίκης, ο καδής, αλλά και στρατιωτικός διοικητής με αρμοδιότητες τη διατήρηση της τάξης και τη φύλαξη των σιταποθηκών που βρίσκονταν κοντά στον Μώλο της Σκάλας. Στον Ωρωπό, όπως και σε όλες τις κωμοπόλεις και τα χωριά, οι Τούρκοι επέτρεπαν τη διακριτή αυτοδιοίκηση από Έλληνες τοπικούς άρχοντες, τους δημογέροντες ή προεστούς ή προύχοντες ή κοτζαμπάσηδες, οι οποίοι εκλέγονταν από τους ντόπιους αλλά συνεργάζονταν και με τους Τούρκους.
Το 1667 ο τούρκος περιηγητής Εβλιά Τσελεμπή περνάει από τον Ωρωπό (χωριό) και αναφέρει: «Είναι ζιαμέτι (τιμάριο) του Αχμέτ του γιου του Ντεφτεντάρ Ζαδέ Μεχμέτ Πασά, που κατοικεί στην Ισταμπούλ. Στο χωριό υπάρχει εκκλησία ζωγραφισμένη με ωραίες εικόνες που η τεχνοτροπία τους θυμίζει έργα του Μανί». Λίγο αργότερα περνάει από τα χωριά του Ωρωπού ο Γάλλος πρέσβης Giraud. Στην περιγραφή του ενώ αναφέρει το Μαρκόπουλο σαν μεγάλο χωριό, φτάνοντας στο σημερινό χωριό Ωρωπός το αναφέρει σαν πόλη με διακόσια περίπου σπίτια, που βρίσκεται σχεδόν 2-3 μίλια από τη θάλασσα.
Από τους ξένους περιηγητές οι πρώτοι που περιηγήθηκαν την περιοχή του Ωρωπού ήταν οι Spon και Wheler το 1676. Στη διήγησή τους αναφέρουν ότι, επειδή δεν μπόρεσαν να διασχίσουν τον ποταμό Ασωπό λόγω των ορμητικών νερών του, περπάτησαν κατά μήκος της όχθης του έως τον Ωρωπό που τον παρουσιάζουν ως μια μεγάλη κωμόπολη με διακόσια σπίτια.
Τέλος, γνωρίζουμε πως καθ’ όλη την διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας λειτουργούσαν δεκάδες χριστιανικές εκκλησίες στον ελλαδικό χώρο και υπήρχε μια γενικευμένη ανεκτικότητα στις μη μουσουλμανικές θρησκείες, χωρίς συστηματικές καταστροφές. Έτσι, δεν είναι τυχαίο ότι την περίοδο εκείνη είτε ανακαινίζονται τα ήδη υπάρχοντα βυζαντινά μνημεία του Ωρωπού, είτε χτίζονται νέα, τα λεγόμενα μεταβυζαντινά.
Πηγές:
•
Γκικάκης Ι. (2007), Η Ιστορία του Ωρωπού, Ωρωπός
•
Ιστορία του Μεσαιωνικού και του Νεότερου
Κόσμου 565 -1815, Β’ Λυκείου
•
Κουμανούδης Ι., Συμπληρωματική έρευνα
επί των χριστιανικών μνημείων του Ωρωπού, Δελτίον Χριστιανικής και
Αρχαιολογικής Εταιρείας Αθηνών 5 [περίοδος Δ΄] (1969)
•
Μπούρας Χ.-Μπούρα Λ., Η Ελλαδική
Ναοδομία κατά τον 12ο αιώνα, Αθήνα 2002
•
Ντοκυμαντέρ για τον Δήμο Ωρωπού: https://www.youtube.com/watch?v=nwJSeJu8FcE
•
Ορλάνδος Α., Μεσαιωνικά Μνημεία Ωρωπού
και Συκαμίνου, Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας 4 (περίοδος Β΄
1927) 25-45
•
Η « Δεκάτη » - Ο πρώτος φόρος του Νεοελληνικού
Κράτους: https://www.taxheaven.gr/news/37245/h-dekath-o-prwtos-foros-toy-neoellhnikoy-kratoys
Πηγές φωτογραφιών:
·
Βικιπαίδεια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου