Οι Βίδες, τα Φελά, οι Στράκα-Στρούκες , τα Κεροκούβαρα και τα Κάρβουνα του Επιταφίου

 

Το έθιμο του Πάσχα επέβαλλε κατά την ώρα της Ανάστασης να ακουστούν οι «βροντές των αστροπελεκιών». Έτσι, μετά το 1827 και έως το 1900 περίπου, οι  άντρες έριχναν με τις κουμπούρες τους ή τα καριοφίλια τους μερικές μπαταριές για το έθιμο. Μετά το 1900 όμως, έως το 1950 περίπου, το έθιμο αυτό το ανέλαβαν οι νέοι του χωριού ίσως επειδή απαγορεύτηκε η χρήση όπλων.

Πασχαλινά έθιμα στα Παλάτια του Μαρμαρά

 

Τα Παλάτια του Μαρμαρά στη Μικρά Ασία είχαν μια μακρά ιστορία που συχνά εκδηλώνονταν μέσα από έθιμα και παραδόσεις. Το Πάσχα, ως η κορυφαία χριστιανική εορτή, διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο και στην κοινότητα των Παλατιών.Στο βιβλίο του Θ. Ηλιάδη «Προκόννησος, Παλάτια, Νέα Παλάτια» βρίσκουμε συγκεντρωμένα τα πασχαλινά έθιμα που υπήρχαν:

Το Μετόχι της Ιεράς Μονής Παναγίας των Βρυούλων

Μόλις 40 χιλιόμετρα από την Αθήνα, έξω από το Μήλεσι του Ωρωπού,  σε  μια φανταστική καταπράσινη πλαγιά, βρίσκεται το μετόχι της Παναγίας των Βρυούλων (ή Βουρλιώτισσας),  διακόνημα  του Μικρασιάτη  ιερέα π. Γαβριήλ Τσάφου. Ανήκει στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών με έδρα ένα μικρό μοναστήρι  στην Πλατεία Αμερικής  δίπλα από το εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέου, όπου μαρτύρησε η Αγία Φιλοθέη, η κυρά των Αθηνών, και όπου σε αυτό το εκκλησάκι διακονεί από το 1967 σαν κατηχητής και από το 1974 σαν ιερέας ο Βουρλιώτης στην καταγωγή π. Γαβριήλ Τσάφος.

Το Χαλκούτσι Ωρωπού

 

Το Χαλκούτσι ανήκε μέχρι το 1912 στον Δήμο Ωρωπίων. Στη συνέχεια συνενώθηκε με τη Σκάλα Ωρωπού εκτός από το μικρό διάστημα 1966-67 που αποτέλεσε ξεχωριστή κοινότητα. Με το προεδρικό διάταγμα ΠΔ 34/2014, αναγνωρίστηκε ως Δημοτική Κοινότητα του Δήμου Ωρωπού.

Η υποδοχή των προσφύγων και μεταναστών στον Δήμο Ωρωπού

Με την προσφυγική κρίση που ξέσπασε το 2015, ο Δήμος Ωρωπού υποδέχτηκε πολλούς συνανθρώπους μας από χώρες του Τρίτου Κόσμου οι οποίοι αιτούνταν άσυλο. Έτσι, ενώ αρχικά φιλοξενήθηκαν εκτάκτως στο στρατόπεδο Γερακίνη της Μαλακάσας, από το 2022 λειτουργεί στον ίδιο χώρο οργανωμένο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου. Παράλληλα, τα μικρά παιδιά των αιτούντων άσυλο κατανεμήθηκαν σε σχολικές μονάδες του Δήμου προκειμένου να παρακολουθήσουν τη βασική τους εκπαίδευση.

Οι Άγιοι Θεόδωροι των Αφιδνών και τα έθιμά τους στη Μικρά Ασία

 

Σε χαμηλό ύψωμα στον οικισμό των Αφιδνών βρίσκεται ο μικρός ναός των Αγίων Θεοδώρων ο οποίος χρονολογείται στους ύστερους βυζαντινούς χρόνους, δηλαδή στην τελευταία βυζαντινή περίοδο που σηματοδοτείται από τη βασιλεία της δυναστείας των Παλαιολόγων (13ος – 15ος αι.).

Άρθρο της Βασιλικής Βλάχου: Το έθιμο της φωτιάς στη Σκάλα Ωρωπού

Για μια ακόμα χρονιά και φέτος ανάψαμε τη φωτιά των Αποκριών και όλα ζωντάνεψαν στη Σκάλα Ωρωπού έτσι όπως είναι χαραγμένα στη μνήμη μας και την καρδιά μας εδώ και πολλά χρόνια.

Η Σφαγή στο Δήλεσι το 1870 («Δράμα του Ωρωπού»)

 

Η Πορεία των Ληστών

Η «Σφαγή στο Δήλεσι» (ή «Το Δράμα του Ωρωπού», ή «Το Ωρώπειον Άγος» όπως επίσης λέγεται) ήταν η σύλληψη, η ομηρία και τελικά η θανάτωση, από τους λήσταρχους Αρβανιτάκηδες, ομάδας Άγγλων και Ιταλών περιηγητών στις αρχές του Απριλίου του 1870 στο Δήλεσι. Το γεγονός αυτό είχε αντίκτυπο στις διπλωματικές σχέσεις Ελλάδας, Αγγλίας και Ιταλίας, και οδήγησε τελικά στην πτώση της κυβέρνησης του Θρασύβουλου Ζαΐμη.

Οι Απόκριες στον Παλιό Ωρωπό, στα Παλάτια του Μαρμαρά και στον Αυλώνα

 

Οι Απόκριες είναι μια καθαρά λαϊκή γιορτή με πανάρχαιες ρίζες και πάντα αποτελούσαν για τον ελληνικό λαό περίοδο χαράς, διασκέδασης και γλεντιού, που άγγιζε τα όρια του οργιαστικού. Τα γλέντια έδιναν κι έπαιρναν, ρακί και κρασί έρρεαν άφθονα και ο κόσμος πήγαινε σε συγγενικά ή φιλικά σπίτια για να γλεντήσει, κυρίως την Τσικνοπέμπτη και τις δυο τελευταίες Κυριακές της Αποκριάς, την Κρεατινή και την Τυρινή.

Η Ιστορία του Συκαμίνου Ωρωπού

Το Συκάμινο βρίσκεται στα βορειοδυτικά του Νομού Αττικής και σε απόσταση 50 χιλιομέτρων από το κέντρο της Αθήνας. Συνορεύει βόρεια με το Χαλκούτσι, νότια με το Ασπροχώρι του Αυλώνα, ανατολικά με το χωριό Ωρωπός και δυτικά με τον Αυλώνα και εν μέρη με τον Δήμο Τανάγρας, στο σημείο ανάμεσα στα Οινόφυτα και το Δήλεσι.

Η Λαογραφική Στέγη Ωρωπού

 

H Λαογραφική Στέγη Ωρωπού στεγάζεται σε ένα από τα κτήρια των Παλαιών Φυλακών και αντικατοπτρίζει την προσπάθεια για την προβολή των λαογραφικών και πολιτιστικών στοιχείων της ευρύτερης περιοχής του Ωρωπού.

Ιστορία και αξιοθέατα του Καλάμου Αττικής

 

Ο Κάλαμος είναι Δημοτική Κοινότητα του Δήμου Ωρωπού και ο  πληθυσμός του σύμφωνα με την απογραφή του 2021 είναι 4.941 κάτοικοι. Εκτός από το κεντρικό χωριό του Καλάμου, περιλαμβάνει τους οικισμούς Άγιοι Απόστολοι, Βλαστός, και πολλούς άλλους μικρότερους.

Η Ιερά Γυναικεία Κοινοβιακή Μονή Θεογεννήτορος Αυλώνος

 

Πρώτα από όλα, η Ιερά Γυναικεία Κοινοβιακή Μονή Θεογεννήτορος στον Αυλώνα (κάτω από το «Σείριος», περίπου 3 χλμ. από τη Μαλακάσα), αποτελεί ένα οικοδομικό «θαύμα». Με τον επιβλητικό μαντρότοιχο 8μ. ύψους να την περιτριγυρίζει, μοιάζει από μακριά με κάστρο που έρχεται, ή μάλλον μας μεταφέρει, κατευθείαν στον Μεσαίωνα όπου εκτός από το μεγεθός του, η κομψή σε κάθε λεπτομέρεια αρχιτεκτονική του, καθηλώνουν τον επισκέπτη.

Το Μαρκόπουλο Ωρωπού

 

Το Μαρκόπουλο αποτελεί έδρα της ομώνυμης Δημοτικής Κοινότητας και σύμφωνα με την απογραφή του 2021 έχει 2.308 εγγεγραμμένους κατοίκους[1]. Στη Δημοτική Κοινότητα Μαρκοπούλου ανήκουν και οι περιοχές: Νέο Λεβίσι, Μπάφι, Θέαλος, Αγία Βαρβάρα (Μαυροσουβάλα), Φέρρυ, Φίχθι, Πηγάδι, Λάκκα Λεοντάρι. Στο Μαρκόπουλο ανήκει το κεντρικότερο κομμάτι παραλίας της ευρύτερης περιοχής του Ωρωπού, η Παραλία Μαρκοπούλου. Απλώνεται σε μήκος 4 χλμ και συγκεντρώνει χιλιάδες λουόμενους κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

Γιορτές, αγώνες και διοίκηση του Αμφιάρειου στα αρχαία χρόνια

 

Το Αμφιάρειο ήταν το μεγαλύτερο στην αρχαία Ελλάδα ιερό του χθόνιου θεού και ήρωα του Άργους, Αμφιαράου. Στο ιερό αυτό συναντώνται η ιατρική και η μαντική τέχνη. Η ίδρυσή του τοποθετείται στα τέλη του 5ου αι. π. Χ., ενώ από τις αρχές του 4ου αιώνα π. Χ. και ως το 338π. Χ. το ιερό οργανώνεται και η φήμη του απλώνεται στην Ελλάδα. Σε όλη την περίοδο της λειτουργίας του ήταν το εθνικό ιερό του Ωρωπού.

Η Ομηρική Γραία στα Γεωμετρικά και Αρχαϊκά Χρόνια μέσα από τις πρόσφατες ανασκαφές του Ωρωπού.

 

Σύμφωνα με συνέντευξη του καθηγητή Α. Μαζαράκη-Αινιάν, η θέση της σημερινής ανασκαφής στον χώρο ανέγερσης του πρώην Γυμνασίου Ωρωπού  μας έδωσε αρχιτεκτονικά κατάλοιπα από τον 8^ο αι. π.Χ ώς τον 6^ο αι. π.Χ., αλλά και το συμπέρασμα ότι όλος αυτός ο οικισμός υπέφερε διαρκώς από πλημμύρες. Έτσι, κάποια στιγμή καλύφθηκε από τις προσχώσεις είτε του Ασωπού ποταμού είτε ενός χειμάρρου που ίσως να ονομαζόταν Ωρωπός. Οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να μετακινηθούν και να ιδρύσουν μια νέα πόλη η οποία, όπως γνωρίζουμε από τον Ηρόδοτο, ονομάστηκε πλέον Ωρωπός.

Η Ιερά Μονή Παναγίας Χρυσοπηγής Πολυδενδρίου και το παιδευτικό έργο των Μοναστηριών

 

Είναι κοινά αποδεκτό ότι τα Μοναστήρια στη μακραίωνη παρουσία τους υπήρξαν σπουδαία πνευματικά κέντρα, στα οποία έζησαν και καταξιώθηκαν προσωπικότητες μεγάλου ηθικού αναστήματος. Επίσης, σύμφωνα με επιστημονικές  μελέτες, στις μέρες μας παρατηρείται μια αξιοπρόσεκτη τάση προς το  μοναστικό Βίο. Όσα Μοναστήρια διατηρήθηκαν στο πέρασμα του χρόνου αναπαλαιώνονται και ανακαινίζονται, άλλα ξαναχτίζονται, ενώ ιδρύονται και πολλά νέα, ιδιαίτερα πλησίον των μεγαλουπόλεων.

Το Γυμνασιακό Παράρτημα Αυλώνα (1948-1970) και το ποίημα του Ι. Γκικάκη για τους παλιούς μαθητές

 

Στενά συνδεδεμένο με την Ιστορία της ευρύτερης περιοχής του Ωρωπού είναι το Γυμνασιακό Παράρτημα Αυλώνα για το οποίο πολλοί κάτοικοι έχουν να διηγηθούν ιστορίες τόσο για τη φοίτησή τους όσο και για τις μετακινήσεις τους από τον Ωρωπό, τη Μαλακάσα, το Μήλεσι, το Συκάμινο και άλλα χωριά προκειμένου να συνεχίσουν τη γυμνασιακή τους μόρφωση.

Αγροικίες (αγροτικά σπίτια) στην περιοχή του Ωρωπού κατά την αρχαιότητα

Οι διάφορες πτυχές της ζωής στην ύπαιθρο κατά την περίοδο της αρχαιότητας παραµένουν ακόµα σκιώδεις και ασαφείς, καθώς η έμφαση των ερευνών δίνεται κυρίως στο «άστυ» και στις περιοχές γύρω από τους πύργους. Ωστόσο, μια επιφανειακή αρχαιολογική έρευνα υπό τον καθηγητή Μ. Κοσμόπουλο, µε την ονοµασία Oropos Survey Project έλαβε χώρα στην περιοχή της Αρχαίας Ωρωπίας από το 1989 έως το 1995 και έφερε στο φως χρήσιµες πληροφορίες για το οικιστικό µοτίβο της περιοχής.

Τοπωνύμια του Δήμου Ωρωπού

 

Σε όλη την Αττική, πολλές περιοχές διατηρούν διπλή ονομασία που παραπέμπει στο πρόσφατο ιστορικό παρελθόν και ιδιαίτερα στα μεσαιωνικά χρόνια της Φραγκοκρατίας και της Τουρκοκρατίας. Αρκετά συνηθισμένες είναι οι ονομασίες που δίνονταν από τους μεγαλοκτηματίες που κυριαρχούσαν παλαιότερα σε αυτές τις περιοχές ή από τους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν εκεί μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.