Η ανέγερση του συγκροτήματος των κτηρίων των Παλαιών Φυλακών Ωρωπού σχετίζεται με το Αμαλίειο Ορφανοτροφείο το οποίο ιδρύθηκε στις 8 Ιουνίου 1855 ως Φιλανθρωπική Εταιρεία με Βασιλικό Διάταγμα που υπέγραψε ο Όθων και ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ως αρμόδιος Υπουργός των Εσωτερικών. Σκοπό είχε να περιθάλψει παιδιά τα οποία έμειναν ορφανά από την επιδημία της χολέρας που εκδηλώθηκε στο στρατόπεδο της γαλλικής στρατιωτικής δύναμης στον Πειραιά τον Ιούλιο του 1854 κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου και επεκτάθηκε σε όλη τη χώρα.
Το 1897 ο Ανδρέας Συγγρός κληροδοτεί στο Αμαλίειο Ορφανοτροφείο την έκταση του Κτήματος Ωρωπού την οποία είχε πρωτύτερα εξαγοράσει. Εκεί χτίζονται, το 1906, τα πρώτα κτήρια που λειτουργούν ως παράρτημα του Ορφανοτροφείου, με αρχικό στόχο να δημιουργηθεί ένα νοσοκομείο για τα ορφανά κορίτσια. Στη συνέχεια ανεγείρονται και άλλα κεραμοσκεπή κτήρια τα οποία χρησιμοποιούνταν ως αποθήκες ή κατοικίες των εργαζόμενων του ιδρύματος.
Το 1915 στεγάζονται στο συγκρότημα προσφυγόπουλα από την Αρμενία, ενώ το 1922 η διοίκησή του συνεργάζεται με την αμερικανική οργάνωση Near East Relief (Περίθαλψη για την Εγγύς Ανατολή) και το παραχωρεί για τη στέγαση προσφυγοπαίδων από τη Μικρά Ασία. Από το 1926 στεγάζεται το Εμπειρίκειο Άσυλο Αρρένων ως το 1929, οπότε τα παιδιά μεταφέρονται στη Σύρο. Στη συνέχεια προσφέρει στέγη στο Αναμορφωτικό Σχολείο Αρρένων.
Το 1931, το Δημόσιο εξαγοράζει την εγκατάσταση και ένα χρόνο αργότερα ιδρύεται η «Επανορθωτική Φυλακή Σκάλας Ωρωπού», όπου συνυπάρχουν ενήλικες και ανήλικοι φυλακισμένοι, παρά τις διεθνείς προδιαγραφές λειτουργίας των φυλακών. Τον Μάρτιο του 1933 τοποθετούνται οι πρώτοι πολιτικοί κρατούμενοι. Στις 20 Ιουλίου του 1938, έπειτα από σεισμό 6 R, τα κτήρια υφίστανται σημαντικές βλάβες και την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου εγκαταλείπονται.
Με το νόμο 2058/1952 ο χώρος μετατρέπεται σε Ανοικτό Σωφρονιστικό Κατάστημα, γίνονται επισκευαστικές εργασίες και οι κρατούμενοι εργάζονται ταυτόχρονα σε αγροτικές δραστηριότητες. Το συγκρότημα απαρτιζόταν από τέσσερα κτήρια: το διοικητήριο, τα μαγειρεία, τα εργαστήρια και τους θαλάμους. Κατά την περίοδο της δικτατορίας κρατούνται πολιτικοί κρατούμενοι (μεταξύ των οποίων και ο Μ. Θεοδωράκης), ενώ το 1973 εγκαταλείπεται για να επαναλειτουργήσει το 1979 ως το πρώτο Γυμνάσιο της περιοχής. Αργότερα στεγάστηκαν διαδοχικά το Λύκειο, το Νηπιαγωγείο Σκάλας Ωρωπού, το Δημοτικό Ωδείο και η Αίθουσα Τέχνης και Πολιτισμού του Δήμου.
Σήμερα, στον χώρο στεγάζονται η Λαογραφική Στέγη Ωρωπού, το ΝΠΔΔ Πολιτισμού, Περιβάλλοντος και Βρεφονηπιακών Σταθμών, ο Πολιτιστικός και Λαογραφικός Σύλλογος Κρητών Ωρωπού με την επωνυμία "Η ΚΡΗΤΗ", το Σωματείο Συνταξιούχων ΙΚΑ-ΕΦΚΑ Ωρωπού και ο Σύλλογος Φυλακισμένων Εξορισθέντων Αντιστασιακών (ΣΦΕΑ). Ταυτόχρονα, ο χώρος έχει παραχωρηθεί από το Υπουργείο Δικαιοσύνης στον Δήμο Ωρωπού με προϋπόθεση την ίδρυση στον χώρο Κέντρου Δημοκρατίας, Ιστορίας και Δομών Πολιτισμού, για την υλοποίηση του οποίου ο Δήμος χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Εσωτερικών για την ανάπλασή του.
Το Αμαλίειο Ορφανοτροφείο συνεχίζει σήμερα τη λειτουργία του στην περιοχή του Αμαρουσίου Αττικής με την επωνυμία Αμαλίειον Οικοτροφείον Θηλέων και βασική του αποστολή είναι να φιλοξενεί ορφανές σπουδάστριες, μέλη πολύτεκνων οικογενειών, ή μέλη οικογενειών που έχουν άτομα με ειδικές ανάγκες.
Πηγές:
· Θεόδωρος Ευστρ. Ηλιάδης, «ΠΡΟΚΟΝΝΗΣΟΣ - ΠΑΛΑΤΙΑ-ΝΕΑ ΠΑΛΑΤΙΑ», Κοινότητα Νέων Παλατίων 2001.
· Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Ωρωπού 2012-2014
· Ηλεκτρονική Εγκυκλοπαίδεια Βικιπαίδεια: «Σκάλα Ωρωπού»
· Αμαλίειο Οικοτροφείο Θηλέων: https://amalieion.gr/to-amalieion/i-istoria-mas/
· Εφημερίδα «Ναυτεμπορική»: https://www.naftemporiki.gr/story/966542/istorikos-topos-xaraktiristikan-oi-fulakes-tou-oropou
· Δήμος Ωρωπού: http://oropos.gov.gr/visitors/istoria/neoteroi-xronoi/item/neoteroi-hronoi.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου