Ο Ωρωπός από τον Μεσοπόλεμο έως τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια (1934-1948)

 

Το 1934 εμφανίζεται το πρώτο λεωφορείο στον Ωρωπό. Είναι μικρό, χαμηλό, καφέ-πράσινο και κάνει ένα δρομολόγιο που ξεκινάει από τη Σκάλα στις 6.00πμ. και μέσω Αγίου Μερκούρη φτάνει στην Αθήνα  γύρω στις 9.30πμ. (το τέρμα ήταν πίσω από το Δημαρχείο, στην οδό Ικτίνου, στο καφενείο του «Μαύρου»). Για την επιστροφή ξεκινούσε από την Αθήνα στις 2.00μμ. Ο δρόμος τότε Ωρωπός-Αθήνα, είτε μέσω Αγίου Μερκούρη, είτε μέσω Μπογιατίου, ήταν στενός χωματόδρομος.

Μετά τον πόλεμο (1945) εκτός από το μικρό λεωφορείο μεταφοράς επιβατών κάνει την εμφάνισή του και ένα όχημα, μεταξύ κούρσας και μικρού λεωφορείου, που χωρούσε μετά βίας οκτώ άτομα. Το σχήμα του ήταν χελωνοειδές και για αυτό το αποκαλούσαν «η χελώνα». Δρομολόγια έκανε επίσης και ένα φορτηγό το οποίο το αποκαλούσαν «η κλούβα».

Η συγκοινωνία προς τη Χαλκίδα γινόταν παλιότερα με ιστιοφόρα και από το 1927 με τη «βενζίνα». Η μεταφορά των προϊόντων όμως και των ζώων προς τα παζάρια της Χαλκίδας, του Σχηματαρίου και της Θήβας γινόταν οδικώς, με τα ζώα και τα κάρα.

Οι Γερμανοί μπήκαν στον Ωρωπό το Σάββατο της Διακαινησίμου 27 Απριλίου 1941, δηλ. έξι ημέρες μετά την Κυριακή του Πάσχα (παραμονή της Κυριακής του Θωμά). Ωστόσο, ήδη από τη Μεγάλη Παρασκευή είχαν φανεί τα πρώτα γερμανικά αεροπλάνα να πετούν πάνω από την περιοχή. Το Σάββατο 27/4 οι κάτοικοι πληροφορήθηκαν ότι μηχανοκίνητες γερμανικές φάλαγγες έρχονται από τη Θήβα με αποτέλεσμα πολλοί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να κατευθυνθούν προς το βουνό. Το βράδυ τα γερμανικά τανκς και αυτοκίνητα έφτασαν στον Ωρωπό, οι Γερμανοί στρατιώτες άρχισαν να χαιρετούν τους κατοίκους και να καλούν όσους έχουν φύγει στα βουνά να επιστρέψουν στις δουλειές τους, όπως κι έγινε.

Ωστόσο, τα σιτάρια έμειναν αθέριστα και από τον Ιούνιο άρχισε να διαφαίνεται το φάσμα της πείνας που ερχόταν. Ο καθένας προσπαθούσε να μαζέψει όσο το δυνατό περισσότερα τρόφιμα για τον χειμώνα. Όλες οι τιμές πήραν τα ύψη. Ο χειμώνας του 1941-42 έχει μείνει αλησμόνητος στην ιστορία. Οι κάτοικοι έτρωγαν παντός είδους χόρτα, συνήθως χωρίς λάδι. Για μια κουταλιά λάδι, έδιναν ό,τι τους ζητούσαν. Το κρέας ήταν σπάνιο και έτσι κατέληξαν να τρώνε και το κρέας των γαϊδάρων, των μουλαριών και των αλόγων.

Το καλοκαίρι του 1942, οι Γερμανοί ζήτησαν αγγαρεία 40 ανδρών για να μεγαλώσουν τους σταθμούς των σιδηροδρόμων. Νηστικοί, ανυπόδητοι, χωρίς νερό, οι άνθρωποι αυτοί έσκαβαν όλη μέρα μέσα στον ήλιο. Οι Ιταλοί ζήτησαν επίσης αγγαρεία για να κόψουν ξύλα από τα δάση της Μαλακάσας και του Μηλεσίου. Ωστόσο, αυτοί ήταν πιο φιλικοί προς τους εργάτες και τους έδιναν 70 δράμια ψωμί την ημέρα.

Παράλληλα, αντιστασιακές ομάδες πραγματοποιούν επιχειρήσεις ενάντια στις δυνάμεις κατοχής και στα τάγματα ασφαλείας. Πολλά μνημεία ηρώων της περιοχής μας θυμίζουν τα ονόματα των πεσόντων υπέρ της πατρίδας. Το 1943 οι Γερμανοί συνέλαβαν και βασάνισαν τον πρόεδρο της Κοινότητας Αφιδνών Αντώνιο Τσάκα επειδή αρνούταν να μαρτυρήσει τις αντιστασιακές ομάδες που γνώριζε.

Οι πρώτες εμφύλιες συγκρούσεις στην περιοχή είχαν ήδη αρχίσει από τον Ιανουάριο του 1944 – με συλλήψεις και εκτελέσεις εκατέρωθεν – και ολοκληρώθηκαν με τη μεγάλη μάχη της Αγίας Ελεούσας ανάμεσα στους αντάρτες και τις Μ.Α.Υ. (Μονάδες Ασφαλείας Υπαίθρου) στις 12 Απριλίου 1948 (Μ. Παρασκευή).

Ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης βρέθηκε για πρώτη φορά στον Ωρωπό, λίγες μέρες πριν τις 22 Απριλίου του 1941, όταν πραγματοποίησε απόπειρα διαφυγής από το λιμάνι της Σκάλας Ωρωπού, για να μεταβεί στην Αφρική, και στη Μέση Ανατολή, στη συνέχεια. Το πλοίο όμως με το οποίο επρόκειτο να φύγει, δέχθηκε επίθεση από γερμανικά αεροπλάνα. Στις 6 Μαϊου 1945 βρέθηκε για δεύτερη φορά στην πόλη του Ωρωπού, όπως σημειώνει στη σειρά αυτοβιογραφικών ημερολογίων του «Μέρες Ε’».

Το 1948 ιδρύεται το ιστορικό Γυμνάσιο του Αυλώνα που υποδέχεται παιδιά από όλες τις περιοχές του Δήμου. Στην αρχή ήταν τριτάξιο και στη συνέχεια έγινε εξατάξιο, παράρτημα του Θ’ Γυμνασίου Θηλέων Αθηνών για λίγα χρόνια. Για πολύ μικρό χρονικό διάστημα αποτέλεσε παράρτημα του Γυμνασίου Μενιδίου και στη συνέχεια παράρτημα του Β’ Γυμνασίου αρρένων. Έτσι τα πρώτα απολυτήρια που δόθηκαν, είχαν τον τίτλο Β’ Αρρένων Αθηνών, μέχρις ότου το Γυμνάσιο έγινε αυτοτελές. Άρχισε να λειτουργεί με 50-60 μαθητές, αριθμός ο οποίος έφθασε τους 180-220 κατά τον τρίτο χρόνο λειτουργίας. Από αυτό το Γυμνάσιο αποφοίτησε και ο μακαριότατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος.

Πηγές:

Γενικό Λύκειο Αυλώνα Αττικής: http://lyk-avlon.att.sch.gr/?page_id=45

Γκικάκης Ι. (2007), Η Ιστορία του Ωρωπού, Ωρωπός

Δήμος Ωρωπού, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα 2012 – 2014

Ηλιάδης, Θ. (2001), Προκόνησος-Παλάτια-Νέα Παλάτια, Κοινότητα Νέων Παλατίων

Θεοδωράτου Χ. (2011), Εκτίμηση της ρύπανσης λόγω εξασθενούς χρωμίου και άλλων βαρέων μετάλλων στην περιοχή του Ωρωπού: Αλληλεπίδραση στο σύστημα έδαφος-φυτό-νερό, Διπλωματική Εργασία, Τμήμα Γεωλογίας, ΕΚΠΑ

Ντοκιμαντέρ για τον Δήμο Ωρωπού: https://www.youtube.com/watch?v=nwJSeJu8FcE

Ομοσπονδία Συλλόγων Ωρωπού (2023), Οι κρίσιμοι αγώνες και η συνεχής κοινωνική δράση της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ωρωπού στα 28 χρόνια από την ίδρυσή της, άρθρο σε έντυπο της Ο.Σ.Ω.

Πάτρα N. (1990), Ξαφνικά το καλοκαίρι στον Ωρωπό, εκδ. Δ. ΣΠΑΘΗΣ

Πολίτης Κ. (2010), Η μεταρρύθμιση στην τοπική αυτοδιοίκηση. Η περίπτωση της Ανατολικής Αττικής, Πτυχιακή Εργασία, ΑΤΕΙ Καλαμάτας

Σωφρονίου, Χ.Φ., (2012), Περιβαλλοντικές επιπτώσεις απόρριψης βιομηχανικών αποβλήτων στην περιοχή των εκβολών της λεκάνης του Ασωπού (Οινόφυτα-Συκάμινο-Ωρωπός-Χαλκούτσι), Διπλωματική Εργασία, ΕΜΠ.

ΤΕΕ (2009), Το πρόβλημα του Ασωπού ποταμού. Προτάσεις αντιμετώπισής του.

Τοτόμης, Θ. (2023), Γιώργος Σεφέρης: Ωρωπός, το λιμάνι που άφησα, άρθρο στην Εφημερίδα των Συντακτών: https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/389018_giorgos-seferis-oropos-limani-poy-afisa , ανακτ. 16-8-2023

ΥΠΕΚΑ (χχ), Ρύπανση στη λεκάνη του Ασωπού ποταμού, Σώμα Επιθεώρησης Περιβάλλοντος

Χυσένι Σ. (2014), Εκτίμηση της επιβάρυνσης του υπόγειου υδροφορέα της Λ.Α.Π. Ασωπού, με χρώμιο από βιομηχανικές δραστηριότητες, Μεταπτυχιακή Εργασία, Ε.Μ.Π.

Stamatis, G., Alexakis, D., Gamvroula, D. et al. (2011), Groundwater quality assessment in Oropos–Kalamos basin, Attica, Greece, Environ Earth Sci 64, 973–988, https://doi.org/10.1007/s12665-011-0914-2

https://www.oropos.gov.gr

Πηγή εικόνας:

Oropos, Ομάδα facebook: https://www.facebook.com/profile.php?id=100070039746014&sk=photos