Ο κλάδος των δημόσιων συγκοινωνιών αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της ελληνικής οικονομίας. Οι ανάγκες για τη χερσαία μεταφορά προσώπων και αγαθών καλύπτονται πανελλαδικά από τα Υπεραστικά ΚΤΕΛ και σε ορισμένες περιοχές όπου δεν υπάρχει εναλλακτική λύση αυτή η ανάγκη καλύπτεται αποκλειστικά από τις εν λόγω μεταφορικές εταιρείες. Ο κλάδος έχει αυξητική σχετικά πορεία τα τελευταία χρόνια καθώς λόγο της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης και της ανόδου του κόστους μεταφορών (καύσιμα, διόδια κλπ) είναι πολλοί οι πολίτες που επιλέγουν τα μέσα μαζικής μεταφοράς αντί των ιδιόκτητων οχημάτων τους.
Το πρώτο υπεραστικό λεωφορείο κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το έτος 1896, ήταν χωρητικότητας 14 θέσεων και γαλλικής κατασκευής. Την εποχή εκείνη, για την εκμετάλλευση οχήματος ως μεταφορικού μέσου χρειαζόταν μια απλή άδεια της αστυνομικής αρχής. Κάθε λεωφορείο λογιζόταν ως μια αυτόνομη επιχείρηση και ο κάθε ιδιοκτήτης του μπορούσε σύμφωνα με την κρίση του να το χρησιμοποιεί σε οποιαδήποτε γραμμή και περιοχή. Το δε κόμιστρο διαμορφωνόταν ελεύθερα ανάλογα με την επιβατική κίνηση ή τον τυχόν ανταγωνισμό.
Οι πρώτες νομοθετικές διατάξεις που προσπάθησαν σε γενικές γραμμές να καθορίσουν κανόνες στην κυκλοφορία οχημάτων γενικά και ειδικότερα να θεσπίσουν μια κυκλοφοριακή αγωγή στη χώρα, χρονολογούνται στις αρχές της δεκαετίας του 1920, αλλά το πρώτο λεωφορείο στον Ωρωπό εμφανίζεται το 1934: Είναι μικρό, χαμηλό, καφέ-πράσινο και κάνει ένα δρομολόγιο που ξεκινάει από τη Σκάλα στις 6.00πμ. και μέσω Αγίου Μερκούρη φτάνει στην Αθήνα γύρω στις 9.30πμ. (το τέρμα ήταν πίσω από το Δημαρχείο, στην οδό Ικτίνου, στο καφενείο του «Μαύρου»). Για την επιστροφή ξεκινούσε από την Αθήνα στις 2.00μμ. Ο δρόμος τότε Ωρωπός-Αθήνα, είτε μέσω Αγίου Μερκούρη, είτε μέσω Μπογιατίου, ήταν στενός χωματόδρομος.
Μετά
τον πόλεμο (1945), εκτός από το μικρό λεωφορείο μεταφοράς
επιβατών, κάνει την εμφάνισή του στον Ωρωπό και ένα όχημα, μεταξύ κούρσας και
μικρού λεωφορείου, που χωρούσε μετά βίας οκτώ άτομα. Το σχήμα του ήταν
χελωνοειδές και για αυτό το αποκαλούσαν «η χελώνα». Δρομολόγια έκανε επίσης και
ένα φορτηγό το οποίο το αποκαλούσαν «η κλούβα».[1]Το 1958, με την
ολοκλήρωση της Εθνικής Οδού, η συγκοινωνία από Ωρωπό προς Αθήνα αρχίζει να
γίνεται μέσω Μαλακάσας – Μπογιατίου – Κηφισιάς και τερματίζει στο καφενείο του
Μαύρου.
Με τον Ν.2119/1952 συστήνονται για πρώτη φορά τα Κοινά Ταμεία Είσπραξης Λεωφορείων, γνωστά ως ΚΤΕΛ και έτσι δημιουργούνται τότε 104 τέτοια κοινά ταμεία, 45 Αστικά και 59 Υπεραστικά. Στη συνέχεια, αυτή η δομή ανατρέπεται με Υπουργική Απόφαση του 1968. Συγχωνεύοναι τότε όλα τα λειτουργούντα ΚΤΕΛ σε 8 μόνο οργανισμούς που ονομάστηκαν ΚΤΕΥΛ.
Γύρω στο 1960, το τέρμα και η αφετηρία των λεωφορείων προς Ωρωπό μεταφέρονται στην οδό Μαυροματαίων στο Πεδίο του Άρεως και τα δρομολόγια γίνονται δύο. Την ίδια χρονική περίοδο εμφανίζονται και τα «Αγοραία» (ταξί). Γύρω στο 1969 τα μικρά λεωφορεία αποσύρονται και αντικαθίστανται από τα μεγάλα.
Στη συνέχεια έχουμε την έκδοση του Ν.Δ. 102/1973 όπου επανέρχεται το προηγούμενο καθεστώς με την επανίδρυση των Κοινών Ταμείων Είσπραξης Λεωφορείων τα οποία αποτελούν νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου. Αρκετά αργότερα, με τον Ν.2963/2001, τα ΚΤΕΛ μετατρέπονται σε Ανώνυμες Εταιρείες και ως τέτοιες λειτουργούν έως και σήμερα.
Από τις 28 Ιουλίου 2021, οι αφετηρίες των δρομολογίων του ΚΤΕΛ Αττικής προς Ραφήνα – Νέα Μάκρη – Μαραθώνα – Γραμματικό – Σούλι – Αγία Μαρίνα – Σχοινιά και Μαρκόπουλο – Πόρτο Ράφτη – Λαύριο – Σούνιο μεταφέρονται στον σταθμό Νομισματοκοπείο του Μετρό. Ωστόσο, η αφετηρία των λεωφορείων προς Ωρωπό – Δήλεση – Αγίους Αποστόλους - Κάλαμο παραμένει στο Πεδίον του Άρεως, επί της οδού Μαυροματαίων & Ιουλιανού, ενώ η αφετηρία προς Βίλια – Ερυθρές - Ελευσίνα – Μέγαρα, μεταφέρεται στην περιοχή του Θησείου.
Στις 30 Σεπτεμβρίου 2022, δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο νέος νόμος 4974/2022 για τα ΚΤΕΛ «Διατάξεις για τις δημόσιες υπεραστικές και αστικές τακτικές οδικές μεταφορές επιβατών - Αναδιοργάνωση των εταιρειών ΟΣΕ Α.Ε. και ΕΡΓΟΣΕ Α.Ε. και λοιπές διατάξεις.» Ο νέος νόμος καταργεί το πλαίσιο που ισχύει (άρθρα 1 έως και 32 του ν. 2963/2001) για τη λειτουργία των ΚΤΕΛ, από την έναρξη εκτέλεσης στην επικράτεια του μεταφορικού έργου που παραχωρείται σύμφωνα με το νέο αυτό νόμο.
Ωστόσο, με τροπολογία στις 10 Νοεμβρίου 2022 αλλάζει η διάταξη του νόμου που προέβλεπε ότι ο υποψήφιος έπρεπε να διαθέτει ήδη τον απαιτούμενο αριθμό λεωφορείων και τις απαιτούμενες εγκαταστάσεις, σταθμούς και αμαξοστάσια, όρος που «φωτογράφιζε» τα τοπικά ΚΤΕΛ. Οι διαμαρτυρίες από την πλευρά των ιδιοκτητών τουριστικών λεωφορείων ήταν ισχυρές, ενώ επισημάνθηκε ότι τα ΚΤΕΛ έχουν αναπτύξει αυτές τις εγκαταστάσεις επιδοτούμενα από το κράτος. Έτσι, με την τροπολογία άλλαξε η διατύπωση και πλέον μπορεί κάθε υποψήφιος να παρέχει εγγυήσεις ότι θα διαθέτει τον απαιτούμενο στόλο οχημάτων και εγκαταστάσεων εντός 6 και 12 μηνών αντίστοιχα.
Σήμερα η ΚΤΕΛ Ν. Αττικής Α.Ε. διατηρεί αποκλειστικά όλες τις υπεραστικές λεωφορειακές γραμμές του νομού Αττικής, καθώς και τη διανομαρχιακή γραμμή Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με το ΚΤΕΛ Ν. Θεσσαλονίκης α.ε., καθώς από το 1991 έχει αναλάβει την λεωφορειακή γραμμή Αθηνών – Θεσσαλονίκης – Αθηνών. Επίσης, από τον Οκτώβριο του 2020, σε συνεργασία αλλά και με την επίβλεψη του ΟΑΣΑ, συμμετέχει στην εκτέλεση των αστικών συγκοινωνιών του λεκανοπεδίου Αττικής με οχηματικό στόλο 209 λεωφορείων.
Το ΚΤΕΛ Ν. Αττικής, με αφετηρία το Πεδίον του Άρεως (πλησίον ηλεκτρικού σταθμού "Βικτώρια"), συνδέει την Αθήνα με τον Ωρωπό και τους Αγίους Αποστόλους καθώς και τις περιοχές που βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή (Κάλαμος, Καπανδρίτι, Μαρκόπουλο, Χαλκούτσι, Συκάμινο, Μαλακάσα, Δήλεσι) με δρομολόγια που διέρχονται είτε από την οδό Αχαρνών και έπειτα από την εθνική οδό Αθηνών - Λαμίας είτε από την λεωφόρο Κηφισίας, ενώ κατά τους καλοκαιρινούς μήνες τα δρομολόγια γίνονται πιο συχνά για την καλύτερη εξυπηρέτηση των επιβατών.
Ο οχηματικός στόλος του ΚΤΕΛ Ν. Αττικής αποτελείται από 136 λεωφορεία τα οποία ανήκουν σε φυσικά πρόσωπα και ακόμα πέντε λεωφορεία ιδιοκτησίας της ίδιας της εταιρείας. Η ΚΤΕΛ Ν. Αττικής Α.Ε. διοικείται από 7μελες αιρετό Δ.Σ. Το ανθρώπινο δυναμικό του ΚΤΕΛ είναι περίπου 400 άτομα το οποίο περιλαμβάνει 16 διοικητικούς υπαλλήλους, 15 Σταθμάρχες, 6 ελεγκτές, 30 εισπράκτορες μόνιμους και 100 έκτακτους και 200 οδηγούς.
Πηγές:
Γκικάκης Ι. (2007), Η Ιστορία του Ωρωπού, Ωρωπός
Σκουληκαρίτης Λ. (2017), Η οικονομική αποδοτικότητα των υπεραστικών Κ.Τ.Ε.Λ. Ανωνύμων Εταιρειών και οι ιδιαιτερότητες του θεσμικού και φορολογικού πλαισίου τους, Διπλωματική Εργασία, ΕΑΠ.
https://www.oropos.gov.gr/prosvasi/
https://www.metaforespress.gr/
[1]
Η συγκοινωνία προς τη Χαλκίδα γινόταν παλιότερα με ιστιοφόρα και από το 1927 με
τη «βενζίνα». Η μεταφορά των προϊόντων όμως και των ζώων προς τα παζάρια της
Χαλκίδας, του Σχηματαρίου και της Θήβας γινόταν οδικώς, με τα ζώα και τα κάρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου