Πολιτισμός, πίστη και φύση: Μια περιήγηση στα κυριότερα αξιοθέατα του Δήμου Ωρωπού

 

Από το αρχαίο Αμφιάρειο έως το σύγχρονο Terra Vibe, από τα μοναστήρια έως τους φυσικούς υδροβιότοπους, ο Ωρωπός παραμένει ένας τόπος που συνδυάζει ιστορία, φύση και πολιτισμό. Ένας δήμος που δεν σταματά να εξελίσσεται, κρατώντας όμως πάντα ζωντανή τη μνήμη και την ομορφιά του τοπίου του.

Παρακάτω παρουσιάζουμε μερικά από τα πιο ξεχωριστά αξιοθέατα του τόπου:

1923: Πώς επιλέχθηκε η περιοχή της Σκάλας Ωρωπού για την ανέγερση των Νέων Παλατίων

 

Το 1923, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, πολλοί κάτοικοι των Παλατίων από την Προκόννησο της Προποντίδας εγκαταστάθηκαν κατ' αρχήν στη Χαλκίδα και στη συνέχεια ίδρυσαν στην περιοχή του Ωρωπού τα Νέα Παλάτια,  που αποτέλεσαν ξεχωριστή Κοινότητα.

Τα Βυζαντινά Μνημεία του Δήμου Ωρωπού: Δείγματα ευημερίας της περιοχής από τον 11ο έως τον 13ο αιώνα

 

Από τα μέσα του 9ου αιώνα, η Αττική ακολουθεί τη γενικότερη αναγέννηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, βιώνοντας μια περίοδο οικοδομικής άνθησης και πολιτιστικής ακμής. Τα Βυζαντινά Μνημεία του Δήμου Ωρωπού μοιάζουν να μας μαρτυρούν ότι η τέχνη, η πίστη και η τοπική παράδοση συνυπήρχαν αρμονικά στον τόπο. Η οικοδομική αυτή δραστηριότητα θα φτάσει στο αποκορύφωμά της κατά τον 11ο και 12ο αιώνα.

Το Αμαλίειο Ορφανοτροφείο και οι Παλιές Φυλακές Ωρωπού: Ιστορία και μετασχηματισμοί

 

Η ανέγερση του συγκροτήματος των κτηρίων των Παλαιών Φυλακών Ωρωπού σχετίζεται με το Αμαλίειο Ορφανοτροφείο το οποίο ιδρύθηκε στις 8 Ιουνίου 1855 ως Φιλανθρωπική Εταιρεία με Βασιλικό Διάταγμα που υπέγραψε ο Όθων και ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ως αρμόδιος Υπουργός των Εσωτερικών. Σκοπό είχε να περιθάλψει παιδιά τα οποία έμειναν ορφανά από την επιδημία της χολέρας που εκδηλώθηκε στο στρατόπεδο της γαλλικής στρατιωτικής δύναμης στον Πειραιά τον Ιούλιο του 1854 κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου και επεκτάθηκε σε όλη τη χώρα.

Ο Ωρωπός μετά το 1950: Ανάπτυξη, υποδομές και κοινωνική εξέλιξη

 

Η μόρφωση, η εκβιομηχάνιση και τα μεγάλα έργα οδηγούν σταδιακά στην ανάπτυξη της περιοχής του Ωρωπού και οι συνθήκες ζωής βελτιώνονται.

Κοινωνικές και συγκοινωνιακές μεταβολές στον Ωρωπό, 1934–1948

 

Το 1934 εμφανίζεται το πρώτο λεωφορείο στον Ωρωπό. Είναι μικρό, χαμηλό, καφέ-πράσινο και κάνει ένα δρομολόγιο που ξεκινάει από τη Σκάλα στις 6.00πμ. και μέσω Αγίου Μερκούρη φτάνει στην Αθήνα  γύρω στις 9.30πμ. (το τέρμα ήταν πίσω από το Δημαρχείο, στην οδό Ικτίνου, στο καφενείο του «Μαύρου»). Για την επιστροφή ξεκινούσε από την Αθήνα στις 2.00μμ. Ο δρόμος τότε Ωρωπός-Αθήνα, είτε μέσω Αγίου Μερκούρη, είτε μέσω Μπογιατίου, ήταν στενός χωματόδρομος.

H ποδοσφαιρική ομάδα του Αυλώνα, 1932 - 2025

 

Η ομάδα ποδοσφαίρου του Αυλώνα το 1971

Η πρώτη ποδοσφαιρική ομάδα στον Αυλώνα που διέθετε κανονική μπάλα δημιουργήθηκε το 1932-33 και υπήρχε μόνο για την προσωπική ευχαρίστηση των παικτών, μερικοί εκ των οποίων ήταν οι:

Προφήτης Ηλίας Σκάλας Ωρωπού: Ένας λόφος, πολλές ιστορίες

 

Γιορτάζει και φέτος o Προφήτης Ηλίας στη Σκάλα Ωρωπού θυμίζοντάς μας ταυτόχρονα τη σημαντική ιστορία του λόφου στον οποίο είναι χτισμένος, το Λομπέρδι.

Η ιστορία των λιγνιτωρυχείων στον Ωρωπό και η λειτουργία της Καρβουνόσκαλας

 

Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όλο και περισσότερες βιομηχανικές επιχειρήσεις επιδίδονται σε μικρής κλίμακας μεταλλευτικές δραστηριότητες. Στόχος τους  είναι η εκμετάλλευση του εγχώριου λιγνίτη[1] για τον εφοδιασμό τους σε καύσιμη ύλη.  Αν και ήταν γνωστή από το 1830 η ύπαρξη του λιγνίτη στην περιοχή ανάμεσα στο Μαρκόπουλο και στο Μήλεσι (Μαυροσουβάλα, Μπάφι), η εξόρυξή του άρχισε το 1870. 

Read our articles in English

The Amalieio Orphanage and the Old Prisons of Oropos: History and Transformations

The erection of the complex of buildings known as the Old Prisons of Oropos is connected with the Amalieio Orphanage, which was founded on 8 June 1855 as a Philanthropic Society by Royal Decree signed by Otto and Alexandros Mavrokordatos, as the Minister of the Interior. 

Από τον κάμπο στο σχολείο: το πέρασμα του Ωρωπού στον 20ο αιώνα

 

Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, με τη δημιουργία του ελληνικού κράτους δημιουργείται ο Δήμος Περαίας με έδρα τον σημερινό Κάλαμο, ενώ το 1843 η έδρα του μεταφέρεται στον Ωρωπό και το 1871 μετονομάζεται σε Δήμο Ωρωπίων. Ωστόσο,  το 1912 καταργείται και δημιουργούνται οι χωριστές κοινότητες για κάθε χωριό.  

Μαρμαράς/Προικόννησος - Μέρος Β': Από τα Μαρμαρονήσια στα Νέα Παλάτια

 

Σε συνέχεια του προηγούμενου άρθρου μας, συνεχίζουμε σήμερα με την περίοδο από το 1830 έως το 1914 η οποία - εξαιτίας ευεργετικών σουλτανικών φιρμανιών προς τους Χριστιανούς, αλλά και λόγω της παρακμής του οθωμανικού κράτους - ήταν μια περίοδος αναλαμπής και ανάπτυξης για τα Μαρμαρονήσια. Ο Προικοννησιακός Ελληνισμός ανθεί, χτίζει σχολεία και μέγαρα, πλουτίζει εκκλησίες και μοναστήρια, διαπρέπει στη ναυτιλία και το εμπόριο και αναπτύσσεται όσο ποτέ άλλοτε.

Το Παλαιό Ασβεστοκάμινο στην Αγκώνα των Αγίων Αποστόλων Καλάμου

Ένα σημαντικό κτίσμα της περιοχής φαίνεται να ήταν το Παλαιό Ασβεστοκάμινο, του οποίου τα θεμέλια βρίσκονται σε ερειπιώδη μορφή στην Αγκώνα των Αγίων Αποστόλων Καλάμου. Σύμφωνα με τη σχετική πινακίδα,  η κατασκευή του έγινε περίπου στο 1905, χωρίς να υπάρχει οποιαδήποτε άλλη πληροφορία. Ωστόσο, τα εμφανή απομεινάρια του παραπέμπουν σε ενδιαφέρον κτίσμα το οποίο αποτελεί μέρος της ευρύτερης πλατείας (Πλατεία Αγκώνα) όπως αυτή διαμορφώθηκε και αναδείχθηκε το 2005.

Μαρμαράς/Προκόννησος: Ιστορία και αγώνες

Φωτογραφία: Τα παλιά Παλάτια (τουρκ. Saraylar) σήμερα

Μέσα στη θάλασσα της Προποντίδας, μεταξύ των θρακικών παραλίων του Ιερού Όρους (τουρκ. Τεκφούρ ή Γάνος Νταγ), των εκβολών του Γρανικού ποταμού (τουρκ. Μπίγα Τσάι) και της Κυζικηνής Χερσονήσου (τουρκ. Καπίνταγ), βρίσκονται τα νησιά του Μαρμαρά τα οποία σχηματίζουν το ένα από τα δύο νησιωτικά συμπλέγματα της Προποντίδας. Τα κατοικημένα είναι η Προκόννησος (ή Μαρμαράς ή Προικόννησος ή Ελαφόνησος ή Προχόνη ή Νεβρίς), η Κούταλη (Ekilnik), η Αφυσιά (Avsa) και η Αλώνη (Pasalimani).

Το Αγροτικό Ζήτημα στα κτήματα Ωρωπού και Αυλώνα τον 19ο αιώνα και ο ρόλος της οικογένειας Ζυγομαλά

 

Μετά την Απελευθέρωση,  συντάσσεται το 1830 το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, που ρύθμιζε, κοντά στα μεγάλα θέματα  της ελεύθερης Ελλάδας, και τα ιδιοκτησιακά. Το πρωτόκολλο αυτό έδινε - κατ' εξαίρεση για την Αττική - το δικαίωμα στους Τούρκους ιδιοκτήτες γης να διατηρήσουν ή να πουλήσουν την ιδιοκτησία τους. Οι Τούρκοι δέχονται να πουλήσουν. Ενώ όμως στις περιοχές των Μεσογείων και αλλού στην Αττική οι κάτοικοι συγκεντρώνουν τα απαιτούμενα χρήματα και αγοράζουν τη γη των κοινοτήτων τους, στον Ωρωπό και τον Αυλώνα, που είναι κατεστραμμένοι από τους πολυετείς αγώνες, αυτό καθίσταται αδύνατον.

Ο Κάλαμος, οι Άγιοι Απόστολοι, ο Βλαστός και η ιστορία τους

 

Ο πληθυσμός του Καλάμου σύμφωνα με την απογραφή του 2021 είναι 4.941 κάτοικοι και εκτός από το κεντρικό χωριό περιλαμβάνει τους οικισμούς Άγιοι Απόστολοι, Βλαστός, και πολλούς άλλους μικρότερους.

Πολιτισμικοί δεσμοί στην Αττικοβοιωτία: Δήλεσι, Ωρωπός, Τανάγρα, Γραία

 

Η Τανάγρα θεωρούνταν στην αρχαιότητα η πιο σημαντική βοιωτική πόλη. Ο Παυσανίας την περιλαμβάνει στις περιηγήσεις του τοποθετώντας τη στις πλαγιές του Κηρύκειου Όρους. Η ευρύτερη περιοχή ονομαζόταν Ταναγραία και υπολογίζεται ότι κατοικήθηκε τον 14ο αιώνα π.Χ. και άκμασε από τους μυκηναϊκούς μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους. Περιελάμβανε επίσης τις  πόλεις Άρμα, Μυκαλησσός, Ελεών, ενώ διατηρούσε και δύο επίνεια στις ακτές του Νότιου Ευβοϊκού κόλπου, την Αυλίδα και το Δήλιο (Δήλεσι).

Η ποδοσφαιρική ομάδα της Κοινότητας Ωρωπού: Από την «ΑΕΚ ΩΡΩΠΟΥ» στον «ΦΟΙΝΙΚΑ»

 

Όπως αναφέρει στο βιβλίο του ο Ι. Γκικάκης (2007), το ποδόσφαιρο στην Κοινότητα Ωρωπού εμφανίστηκε περίπου το 1936 και μετά από μια μακρά διακοπή λόγω των πολέμων, ξαναξεκίνησε, πιο οργανωμένα, το 1948.

Τα κυριότερα βιβλία για την Ιστορία του Ωρωπού και η σημασία της συνέχισης του έργου των συγγραφέων τους

 

Οι ιστορικές πηγές στις οποίες μπορεί να στηριχθεί όποιος επιθυμεί να μελετήσει την περιοχή του Ωρωπού είναι αρκετές και περιλαμβάνουν τόσο βιβλιογραφικές προσπάθειες μεμονωμένων συγγραφέων, όσο και πανεπιστημιακές εργασίες  οι οποίες περιλαμβάνουν σημαντικά ιστορικά στοιχεία για την περιοχή, έχοντας υλοποιηθεί υπό την επίβλεψη καθηγητών εγνωσμένου κύρους.

Τα Μοναστήρια του Δήμου Ωρωπού

 

Είναι κοινά αποδεκτό ότι τα μοναστήρια στη μακραίωνη παρουσία τους υπήρξαν σπουδαία πνευματικά κέντρα, στα οποία έζησαν και καταξιώθηκαν προσωπικότητες μεγάλου ηθικού αναστήματος. Όσα μονές διατηρήθηκαν στο πέρασμα του χρόνου, αναπαλαιώνονται και ανακαινίζονται, άλλες ξαναχτίζονται, ενώ στα νεότερα χρόνια ιδρύονται και πολλές νέες, ιδιαίτερα κοντά στις μεγαλουπόλεις.