Το Χαλκούτσι Ωρωπού

 

Το Χαλκούτσι ανήκε μέχρι το 1912 στον Δήμο Ωρωπίων. Στη συνέχεια συνενώθηκε με τη Σκάλα Ωρωπού εκτός από το μικρό διάστημα 1966-67 που αποτέλεσε ξεχωριστή κοινότητα. Με το προεδρικό διάταγμα ΠΔ 34/2014, αναγνωρίστηκε ως Δημοτική Κοινότητα του Δήμου Ωρωπού.

Σύμφωνα με τον Ι. Γκικάκη (2007), το Χαλκούτσι ίσως έχει αδικηθεί από τους ιστορικούς, καθώς τα ευρήματα στην οδό 25^ης Μαρτίου και σε άλλα σημεία του χωριού μαρτυρούν ότι ήταν ένας από τους οικισμούς της αρχαίας Ωρωπίας (ίσως ο μικρότερος).

To όνομα του Χαλκουτσίου είναι πιθανό να οφείλεται στην παραφθορά της λέξεως "Χαλκουργείο". Ο Γ. Τσεβάς στην Ιστορία της Βοιωτίας συχνά αναφέρεται σε παραλίες ή χωριά, όπου υπάρχουν ναυπηγεία ή εργαστήρια μετάλλων. Επίσης, στις ανασκαφές στη Σκάλα ανευρέθηκαν πολλά στοιχεία από χυτήρια και εργαστήρια μετάλλων. Δεν αποκλείεται λοιπόν στη θέση αυτή να υπήρχε κάποιο χαλκουργείο. 

Αλλά και από την προέλευση του ονόματος της Χαλκίδας πληροφορούμαστε ότι προέρχεται από το πορφυρένιο κοχύλι "κάλχη" ή "χάλκη", το οποίο αφθονούσε στο Νότιο Ευβοϊκό αλλά σήμερα έχει εξαφανιστεί. Αποτελούσε την πρώτη ύλη από την οποία προερχόταν το -περιζήτητο κατά την αρχαιότητα- χρώμα της πορφύρας. Δεν αποκλείεται λοιπόν και στο Χαλκούτσι να αφθονούσε το κοχύλι "χάλκη/κάλχη" και να προσέδωσε σε αυτό το όνομά του (Η «συγγένεια» των δύο τόπων αναπαριστάται και στη Μυθολογία όπου η Χαλκίδα θεωρούταν μία από τις κόρες του θεού-ποταμού Ασωπού). Επιπλέον, η λέξη "Χαλκίς" σήμαινε:

* είδος πτηνού, ίσως η κύμινδις, ίσως νυχτοπούλι

* είδος δηλητηριώδους σαύρας, ίσως η ζιγνίς

* είδος ψαριού, συγγενούς με τη σαρδέλα

* τη χάλκινη τσουκάλα

* στη Σπάρτη, τη γυναίκα δούλα, αιχμάλωτη πολέμου, σκλάβα

Επίσης, σύμφωνα με υπόθεση που μας κατέθεσαν άλλοι ντόπιοι ερευνητές, είναι πιθανό το Χαλκούτσι να συνδέεται με τον πατρίκιο Νικήτα Χαλκούτζη ο οποίος ήταν Βυζαντινός στρατηγός, το πρώτο καταγεγραμμένο μέλος της οικογένειας Χαλκούτζη, και έγινε ιδιαιτέρως γνωστός για την ανακατάληψη της Κύπρου από τους Άραβες το 965. Ωστόσο, αυτή η υπόθεση δεν έχει επιβεβαιωθεί.

Το χωριό υπάρχει τουλάχιστον επί Τουρκοκρατίας. Την ύπαρξη βεβαιώνει ο W. Leake στο οδοιπορικό του όταν περιγράφει τον Ωρωπό το 1806: «... Η πεδιάδα του Ωρωπού εκτείνεται δίπλα στη θάλασσα από τους Αποστόλους έως το χωριό Αλικούκι σε απόσταση τριών μιλίων περίπου...». Αλικούκι είναι η απόδοση της λέξης Χαλκούτσι, αφού μέχρι το 1950 αρκετοί ντόπιοι κάτοικοι πρόφεραν Χαλ-ι-κούτσι αντί Χαλκούτσι. Η Απελευθέρωση βρίσκει το Χαλκούτσι να συκγροτείται από έξι σπίτια-οικογένειες.

Στη νότια είσοδο του Χαλκουτσίου βρίσκονται και οι εκβολές του ποταμού Ασωπού, ο οποίος διατρέχει τα σύνορα των Νομών Βοιωτίας και Αττικής και οι κύριες πηγές του βρίσκονται στο όρος Κιθαιρώνας, ενώ στην πορεία του συμβάλλουν και άλλα ρεύματα που προέρχονται από τους ορεινούς όγκους μεταξύ Πάρνηθας και Δερβενοχωρίων. Έχει συνολικό μήκος 57 χιλιόμετρα και διέρχεται από  τα Οινόφυτα, το Σχηματάρι, το Συκάμινο και τον Ωρωπό ώσπου χύνεται στον Νότιο Ευβοϊκό Κόλπο.

Το χωριό γνωρίζει ιδιαίτερη άνθηση κατά τους θερινούς μήνες, οπότε και αυξάνεται ο πληθυσμός της περιοχής λόγω έλευσης παραθεριστών τόσο σε αυτό όσο και σε κοντινούς οικισμούς.

Ο οικισμός έχει μικρή τοπική αγορά, θερινό κινηματογράφο και γήπεδο ποδοσφαίρου. Σύγχρονα σχολικά κτήρια που στεγάζουν το Δημοτικό Σχολείο και το Γυμνάσιο Χαλκουτσίου συνέβαλαν σημαντικά στην επίλυση του προβλήματος της έλλειψης σχολικής στέγης στην περιοχή.

Το λιμάνι του διέθετε παλιότερα μικρή τσιμεντένια προβλήτα στην όποια ελλιμενίζονταν αλιευτικά σκάφη, τα τελευταία χρόνια όμως δημιουργήθηκε νέος λιμενοβραχίονας, οπότε εξυπηρετούνται πλέον και αρκετά μικρά σκάφη αναψυχής.

Πηγές:

Γκικάκης Ι. (2007), Η Ιστορία του Ωρωπού.

Ντοκιμαντέρ για τον Δήμο Ωρωπού: https://www.youtube.com/watch?v=nwJSeJu8FcE

https://www.oropos.gov.gr/dimotikes-enotites/halkoytsi

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B1%CE%BB%CE%BA%CE%BF%CF%8D%CF%84%CF%83%CE%B9

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%84%CE%B1%CF%82_%CE%A7%CE%B1%CE%BB%CE%BA%CE%BF%CF%8D%CF%84%CE%B6%CE%B7%CF%82