Η Κοινότητα Μαλακάσας είχε συσταθεί το 1934 αποτελούμενη από τους οικισμούς Μαλακάσα και Μήλεσι που μέχρι τότε ανήκαν στο Μαρκόπουλο Ωρωπού. Το 1961 εντάχθηκε και ο οικισμός Σφενδάλη ο οποίος αναγνωρίστηκε τότε. Η Kοινότητα διατηρήθηκε αμετάβλητη με τη διοικητική διαίρεση του 1997 και καταργήθηκε με την εφαρμογή του σχεδίου Καλλικράτης την 1η Ιανουαρίου του 2011, οπότε εντάχθηκε στον διευρυμένο Δήμο Ωρωπού.
Η Μαλακάσα πήρε την ονομασία της είτε από τον Αρβανίτη φύλαρχο Malakasi (απ’ όπου και το ελληνικό επώνυμο Μαλακάσης), είτε από το αλβανικό τοπωνύμιο Mallakaster, Mallakastra, του οποίου το β’ συνθετικό προέρχεται από το λατινικό castrum.
Το Μήλεσι, με την πρώτη διοικητική διαίρεση του 1833 που όρισε τους δήμους της Ελλάδας, είχε ενταχθεί στον Δήμο Ωρωπού. Προσαρτήθηκε στη συνέχεια στον Δήμο Περαίας, με εξαίρεση το διάστημα 1840-41 που εντάχθηκε στον Δήμο Μαραθώνος. Στο διάστημα 1912 - 1934 ανήκε στην Κοινότητα Μαρκοπούλου και στο διάστημα 1934-2010 στην Κοινότητα Μαλακάσας.
Κατά την περίοδο 1835 – 1843 αρκετές εκτάσεις στην Αττική πουλήθηκαν ως πρώην τούρκικα τσιφλίκια. Έτσι, από το 1830 έως το 1837 ο Ι. Παπαρηγόπουλος αγοράζει τα τσιφλίκια του Ωρωπού, του Μαρκοπούλου , το Χαλκούτσι και το Μήλεσι. Ο νέος ιδιοκτήτης τα μισθώνει σε ενοικιαστές ή τα παραχωρεί σε χωρικούς που τα δουλεύουν ως κολλήγοι με την επίβλεψη επιστατών καταβάλλοντας ένα σημαντικό μέρος της σοδειάς. Αργότερα, ο Παπαρηγόπουλος πουλάει τις εκτάσεις στον Ανδρέα Συγγρό και εκείνος με τη σειρά του τις παραχωρεί στο Αμαλίειο Ορφανοτροφείο.
Η Σφενδάλη διαθέτει
σιδηροδρομικό σταθμό που αρχικά ονομαζόταν «Μαλακάσα», εγκαινιάστηκε στις 8
Μαρτίου 1904 και η κατασκευή του έσπασε την απομόνωση της περιοχής διευκολύνοντας
την ανταλλαγή αγαθών και την επικοινωνία με την Αθήνα. Τα πετρόκτιστα κτήρια
των σταθμών Αφιδνών, Σφενδάλης και Αυλώνα – έτσι όπως χτίστηκαν σις
αρχές του προηγούμενου αιώνα – κοσμούν ακόμα τη διαδρομή Πειραιάς - Χαλκίδα.
Ωστόσο, σήμερα η γραμμή έχει παραμεληθεί
σε σημείο εγκατάλειψης αν και αποτελεί μια πάρα πολύ σημαντική, ευαίσθητη και
νευραλγική διαδρομή για την οικονομία και την κοινωνική συνοχή της ευρύτερης
περιοχής.
Τον Γενάρη του 1923 αρχίζει να δραστηριοποιείται η εταιρεία «Ανθρακωρυχεία Ωρωπού ΑΕ», με έδρα την Αθήνα, με απόφαση της τότε κυβέρνησης του Στυλιανού Γονατά και του υπουργού οικονομίας Γιώργου Κοφινά. Από το Μπάφι, το κάρβουνο έφευγε με αυτοκίνητο και πήγαινε στην Αθήνα, ενώ από τη Μαυροσουβάλα υπήρχαν δύο μικρές γραμμές. Η πρώτη, αφού πρώτα ανέβαινε σε κατάλληλο υψόμετρο στο «42» χιλιόμετρο, συνέχιζε με άλλη γραμμή μέχρι τη Σφενδάλη. Εκεί υπήρχε ράμπα δίπλα στα τρένα, τουμπάριζαν τα βαγόνια με το κάρβουνο και το μετέφεραν με τα τρένα προς Πειραιά.
Στις 20 Ιουλίου 1938 ένας ισχυρός σεισμός πλήττει τα περίχωρα της Αττικής, αφήνοντας πίσω του δεκάδες νεκρούς, εκατοντάδες τραυματίες και χιλιάδες άστεγους. Ο σεισμός είχε επίκεντρο τον Ωρωπό τον οποίο και κατέστρεψε ολοσχερώς. Τα περισσότερα σπίτια της μικρής κοινότητας κατέρρευσαν, καταπλακώνοντας πολλούς από τους κατοίκους. Στη Μαλακάσα και τη Σφενδάλη, πέντε σπίτια και το Δημοτικό Σχολείο κατέρρευσαν τελείως. Καταπλακώθηκαν και ανασύρθηκαν νεκροί από τα ερείπια η δασκάλα του χωριού Κλειώ Κοντομηνά και η θυγατέρα της Σοφία Κοντομηνά. Νεκρή ανασύρθηκε επίσης η θυγατέρα του ιερέα του χωριού, Αναστασία Γιαμαλή.
Το 1958, με την ολοκλήρωση της Εθνικής Οδού, η συγκοινωνία από Ωρωπό προς Αθήνα αρχίζει να γίνεται μέσω Μαλακάσας – Μπογιατίου – Κηφισιάς και τερματίζει στο καφενείο του Μαύρου. Γύρω στο 1960, το τέρμα και η αφετηρία στην Αθήνα μεταφέρονται στην οδό Μαυροματαίων στο Πεδίο του Άρεως και τα δρομολόγια γίνονται δύο.
Τη νύχτα της 24ης Δεκεμβρίου 1987 ολόκληρη την περιοχή του Ωρωπού συντάραξαν οι εκρήξεις των πυρομαχικών στο στρατόπεδο Γερακίνη, ενώ τα τελευταία 30 έτη η περιοχή της Μαλακάσας πλήττεται από συχνές πυρκαγιές.
Με την προσφυγική κρίση που ξέσπασε το 2015, ο Δήμος Ωρωπού υποδέχτηκε πολλούς συνανθρώπους μας από χώρες του Τρίτου Κόσμου οι οποίοι αιτούνταν άσυλο. Έτσι, ενώ αρχικά φιλοξενήθηκαν εκτάκτως στο στρατόπεδο Γερακίνη της Μαλακάσας, από το 2022 λειτουργεί στον ίδιο χώρο οργανωμένο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου. Παράλληλα, τα μικρά παιδιά των αιτούντων άσυλο κατανεμήθηκαν σε σχολικές μονάδες του Δήμου προκειμένου να παρακολουθήσουν τη βασική τους εκπαίδευση.
Τη Δευτέρα 27 Μαρτίου 2017, το Δημοτικό Σχολείο Μαλακάσας υποδέχθηκε τα πρώτα προσφυγόπουλα και στις 28 και 29 Μαρτίου ακολούθησαν τα Δημοτικά Σχολεία Αυλώνα και Συκαμίνου. Πλήθος απλών πολιτών και φορέων παρευρέθηκαν στις υποδοχές καλωσορίζοντας τα παιδιά που έγιναν πλέον μαθητές των σχολείων του Δήμου Ωρωπού, διδασκόμενα στις τάξεις Δ.Υ.Ε.Π. (Δομές Υποδοχής για την Εκπαίδευση των Προσφύγων) με απογευματινό ωράριο 14.00 - 18.00.
Στο Μήλεσι βρίσκεται το μετόχι του γυναικείου Ιερού Ησυχαστηρίου της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, γνωστό σε όλη την Ελλάδα καθώς ιδρύθηκε από τον Όσιο Πορφύριο τον Καυσοκαλυβίτη, δημοφιλή γέροντα και άγιο του περασμένου αιώνα. Τα κτήρια του μετοχίου άρχισαν να κτίζονται το 1981 και προχώρησαν σταδιακά. Το επιβλητικό Καθολικό θεμελιώθηκε το 1990, κατόπιν αδείας του Αρχιεπισκόπου Αθηνών κυρού Σεραφείμ. Ο σκελετός του ναού από οπλισμένο σκυρόδεμα ολοκληρώθηκε την άνοιξη του 1992, λίγους μήνες μετά την κοίμηση του γέροντα Πορφυρίου. Το Ησυχαστήριο τιμά τη μνήμη του οσίου γέροντα Πορφυρίου στις 2 Δεκεμβρίου, ημέρα της κοίμησής του, ενώ πανηγυρίζει στις 6 Αυγούστου.
Το Τerra Vibe Park αποτελεί τον μεγαλύτερο και πιο σύγχρονο «ανοιχτό» χώρο εκδηλώσεων της χώρας. Βρίσκεται στο 37ο χιλ. Αθηνών - Λαμίας, στην Αττική. Καλύπτει μία έκταση 110 στρεμμάτων με πρόσοψη 500m στον παράδρομο της Εθνικής Οδού και δύο εισόδους, μία Ανατολική και μία Δυτική. Κάθε χρόνο διοργανώνεται σε αυτό τον χώρο το Rockwave Festival, ο σημαντικότερος συναυλιακός θεσμός της χώρας. Η σκηνή του Terra Vibe Park έχει φιλοξενήσει μερικούς από τους μεγαλύτερους μουσικούς παγκοσμίως με τους Depeche Mode, Metallica, Black Sabbath, Guns ‘n’ Roses να είναι μόνο ένα μικρό δείγμα της μεγάλης λίστας καλλιτεχνών που έχουν περάσει από τη Μαλακάσα.Δεν περιορίζεται όμως μόνο στη διοργάνωση συναυλιών καθώς οι δυνατότητές του το καθιστούν ιδανικό για επαγγελματικές εκθέσεις, καλλιτεχνικά δρώμενα, παρουσιάσεις προϊόντων, κατασκηνωτική και προσκοπική εκμετάλλευση.
Επίσης στο Μήλεσι, βρίσκεται η ανδρική Ιερά Μονή Παρακλήτου, σε μια καταπράσινη περιοχή στη θέση Mετόχι. Όπως φανερώνει και η ονομασία της περιοχής, ήταν παλαιό μοναστηριακό μετόχι, πιθανότατα της Iεράς Mονής Kοιμήσεως της Θεοτόκου Πεντέλης, ενώ στα πρώτα χρόνια λίγο πριν την επίσημη ίδρυσής της το 1978, υπήρξε μετόχι της αγιορείτικης Ιεράς Mονής του Aγίου Παύλου. Tην τελευταία εικοσαετία η μονή τριπλασιάστηκε κτιριακά, με σπουδαιότερο κτίσμα το εντυπωσιακό Kαθολικό, που θεμελιώθηκε την Kυριακή της Oρθοδοξίας του 1987, αποπερατώθηκε το 1990 και εγκαινιάσθηκε το 2000. O ναός είναι κλασσικού μοναστηριακού ρυθμού, αρχιτεκτονημένος από αδελφούς της μονής πάνω στα πρότυπα των Kαθολικών του Aγίου Όρους και των Mετεώρων. Περιλαμβάνει επίσης ένα παρεκκλήσιο προς τιμήν των αγίων Αγγέλων Aσωμάτων και έξι ακόμη παρεκκλήσια: του οσίου Aθανασίου του Aθωνίτου, του οσίου Iωάννου της Kλίμακος, του αγίου πρωτομάρτυρος Στεφάνου, του αγίου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου, του Tιμίου Προδρόμου και της Παναγίας της Πορταϊτίσσης. H μονή διαθέτει σπουδαία βιβλιοθήκη με 20.000 περίπου βιβλία, τόσο ελληνικά, όσο και ξενόγλωσσα (κυρίως αγγλικά, γαλλικά και ρωσικά), για τη χρήση των μοναχών, οι περισσότεροι των οποίων είναι πτυχιούχοι ανωτάτων Σχολών.
Λίγο έξω από το Μήλεσι βρίσκεται το μετόχι της Παναγίας των Βρυούλων (ή Βουρλιώτισσας), διακόνημα του Μικρασιάτη ιερέα π. Γαβριήλ Τσάφου. Το Μετόχι στηρίζουν με τις τακτικές επισκέψεις τους, τόσο οι απανταχού Βουρλιώτες, όσο και οι Μικρασιάτες και οι Σύλλογοί τους από όλη την Ελλάδα. Στον χώρο υπάρχει το εκκλησάκι της Παναγίας των Βρυούλων το οποίο πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου, την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Άλλοι δημοφιλείς προορισμοί στη Μαλακάσα είναι το Adventure Park, το Σκοπευτήριο, το Πάρκο χρωματοσφαίρισης Paintball και ο Χώρος συνελεύσεων Χριστιανών Μαρτύρων του Ιεχωβά.
Πηγές:
Ασημακόπουλος Κ. (2022), Ο σεισμός στην Αττική που κόστισε 20 ζωές και έφερε τον πρώτο σεισμογράφο στην Ελλάδα: https://www.ethnos.gr/greece/article/217154/oseismossthnattikhpoykostise20zoeskaieferetonprotoseismografosthnellada (ανακτ. 8-8-2023)
Βικιπαίδεια: Κοινότητα Μαλακάσης
Η ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ, Βίντεο-ντοκουμέντο από τον φονικό σεισμό του 1938 στον Ωρωπό: https://www.mixanitouxronou.gr/oropos-to-sygklonistiko-vinteo-ntokoymento-apo-ton-foniko-seismo-toy-1938to-sygklonistiko-vinteo-ntokoymento-apo-ton-foniko-seismo-toy-1938-o-oropos-kai-ta-perichora-katastrafikan-oloscheros-kai-o-met/
Ηλιάδης, Θ. (2001), Προκόνησος-Παλάτια-Νέα Παλάτια, Κοινότητα Νέων Παλατίων
Ντοκιμαντέρ για τον Δήμο Ωρωπού: https://www.youtube.com/watch?v=nwJSeJu8FcE
Τούντα Φ. (1998), Γαιοκτησία, οικιστική επέκταση και αποδάσωση στην Αττική, Διδακτορική διατριβή, ΕΜΠ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου