Το 1934 εμφανίζεται το πρώτο λεωφορείο στον Ωρωπό. Είναι μικρό, χαμηλό, καφέ-πράσινο και κάνει ένα δρομολόγιο που ξεκινάει από τη Σκάλα στις 6.00πμ. και μέσω Αγίου Μερκούρη φτάνει στην Αθήνα γύρω στις 9.30πμ. (το τέρμα ήταν πίσω από το Δημαρχείο, στην οδό Ικτίνου, στο καφενείο του «Μαύρου»). Για την επιστροφή ξεκινούσε από την Αθήνα στις 2.00μμ. Ο δρόμος τότε Ωρωπός-Αθήνα, είτε μέσω Αγίου Μερκούρη, είτε μέσω Μπογιατίου, ήταν στενός χωματόδρομος.
Στις 20 Ιουλίου 1938 ένας ισχυρός σεισμός πλήττει τα περίχωρα της Αττικής, αφήνοντας πίσω του δεκάδες νεκρούς, εκατοντάδες τραυματίες και χιλιάδες άστεγους. Ο σεισμός είχε επίκεντρο τον Ωρωπό τον οποίο και κατέστρεψε ολοσχερώς. Όλα τα σπίτια της μικρής κοινότητας κατέρρευσαν, καταπλακώνοντας πολλούς από τους κατοίκους. Ίδια μοίρα είχαν και οι γειτονικές περιοχές όπως η Σκάλα, το Χαλκούτσι, τα Νέα Παλάτια, η Μαλακάσα και ο Αυλώνας.
Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όλο και περισσότερες βιομηχανικές επιχειρήσεις επιδίδονται σε μικρής κλίμακας μεταλλευτικές δραστηριότητες. Στόχος τους είναι η εκμετάλλευση του εγχώριου λιγνίτη[1] για τον εφοδιασμό τους σε καύσιμη ύλη. Αν και ήταν γνωστή από το 1830 η ύπαρξη του λιγνίτη στην περιοχή ανάμεσα στο Μαρκόπουλο και στο Μήλεσι (Μαυροσουβάλα, Μπάφι), η εξόρυξή του άρχισε το 1870.
Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, με τη δημιουργία του ελληνικού κράτους δημιουργείται ο Δήμος Περαίας με έδρα τον σημερινό Κάλαμο, ενώ το 1843 η έδρα του μεταφέρεται στον Ωρωπό και το 1871 μετονομάζεται σε Δήμο Ωρωπίων. Ωστόσο, το 1912 καταργείται και δημιουργούναι οι χωριστές κοινότητες για κάθε χωριό.
Το
1923, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την ανταλλαγή πληθυσμών που
επακολούθησε, πολλοί κάτοικοι των Παλατίων από την Προκόννησο της Προποντίδας
εγκαταστάθηκαν κατ' αρχήν στη Χαλκίδα και στη συνέχεια ίδρυσαν στην περιοχή του
Ωρωπού τα Νέα Παλάτια, που αποτέλεσαν
ξεχωριστή Κοινότητα.
Μέσα στη θάλασσα της Προποντίδας, μεταξύ των θρακικών παραλίων του Ιερού Όρους (τουρκ. Τεκφούρ ή Γάνος Νταγ), των εκβολών του Γρανικού ποταμού (τουρκ. Μπίγα Τσάι) και της Κυζικηνής Χερσονήσου (τουρκ. Καπίνταγ), βρίσκονται τα νησιά του Μαρμαρά τα οποία σχηματίζουν το ένα από τα δύο νησιωτικά συμπλέγματα της Προποντίδας. Τα κατοικημένα είναι η Προκόννησος (ή Μαρμαράς ή Προικόννησος ή Ελαφόνησος ή Προχόνη ή Νεβρίς), η Κούταλη (Ekilnik), η Αφυσιά (Avsa) και η Αλώνη (Pasalimani).
Μετά την απελευθέρωση, στη συνδιάσκεψη του Λονδίνου το 1830 συντάσσεται το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, που ρύθμιζε, κοντά στα μεγάλα θέματα της ελεύθερης Ελλάδας και τα ιδιοκτησιακά. Το πρωτόκολλο αυτό έδινε - κατ' εξαίρεση για την Αττική - το δικαίωμα στους Τούρκους ιδιοκτήτες γης να διατηρήσουν ή να πουλήσουν την ιδιοκτησία τους. Οι Τούρκοι δέχονται να πουλήσουν. Ενώ όμως στις περιοχές των Μεσογείων και αλλού στην Αττική οι κάτοικοι συγκεντρώνουν τα απαιτούμενα χρήματα και αγοράζουν την γη των κοινοτήτων τους, στον Ωρωπό, που είναι κατεστραμμένος από τους πολυετείς αγώνες αυτό καθίσταται αδύνατον.
Το 1913, τα μεγάλα αγροκτήματα της Αττικής χαρακτηρίστηκαν όμοια με εκείνα της Θεσσαλίας, ως προς τις σχέσεις μεταξύ ιδιοκτητών και καλλιεργητών και τονίστηκε η ανάγκη προσωρινής προστασίας των τελευταίων μέχρι τη λύση του αγροτικού ζητήματος. Έτσι, το 1917 άρχισαν οι απαλλοτριώσεις. Ωστόσο, μεγάλα τμήματα των κτημάτων αυτών που αφορούσαν δασικές εκτάσεις και βοσκοτόπια παρέμειναν στα χέρια των αρχικών μεγαλοκτηματιών. Το σύνολο των εκτάσεων που απαλλοτριώθηκαν στην Αττική αντιπροσώπευε περίπου το 20% των εκτάσεων των ιιεγάλων κτηιιάτων.
Ο Ωρωπός αποτελούσε σημαντικό κομμάτι της τουρκικής επικυριαρχίας καθώς μέσω αυτού εξασφαλιζόταν ο ανεφοδιασμός των τουρκικών στρατευμάτων από τη Θεσσαλία και την Εύβοια. Ισχυρές τουρκικές φρουρές φύλασσαν τις αποθήκες της Σκάλας Ωρωπού και το γεγονός αυτό εξηγεί αφενός την αραιή κατοίκηση της περιοχής εκείνη την περίοδο και αφετέρου τις συχνές πολεμικές διενέξεις με τους οπλαρχηγούς.
Αρχικά,
κύριο χαρακτηριστικό του οθωμανικού γαιοκτητικού
συστήματος ήταν η κρατική κτήση επί του
εδάφους, δηλαδή οι γαίες των τιμαρίων ήταν
αναπαλλοτρίωτες και δεν μπορούσαν να μεταβιβαστούν
με πώληση, δωρεά ή κληρονομιά.
Περί τα μέσα του 17ου αιώνα, η Στερεά Ελλάδα και η Εύβοια ήταν διαιρημένες σε 12 ζιαμέτια και 168 τιμάρια. Στην υπόλοιπη όμως αττική ύπαιθρο εφαρμόστηκε το σύστημα της μικρής αγροτικής εκμετάλλευσης. Και στις δύο περιπτώσεις την υψηλή κυριότητα διατηρεί το κράτος, ενώ οι αγρότες κατέχουν υπό όρους τη γη που καλλιεργούν. Έτσι είναι δυνατόν να ερμηνευτεί και η ανεκτικότητα των Τούρκων σε ορισμένες προϋπάρχουσες γαιοκτητικές μορφές.
Διαφημιστικές υπηρεσίες
Αρ. Γ.Ε.ΜΗ.: 169923403000
https://oroposhistory.blogspot.com/
Το Ωρωπός History αποτελεί έναν κόμβο για την Ιστορία του Δήμου Ωρωπού και για την παροχή διαφημιστικών υπηρεσιών διαδικτύου στην περιοχή μας. Επικοινωνήστε μαζί μας για τη διαφημιστική προβολή σας !
Προκύπτει το ερώτημα: Τι μεσολάβησε από το 1676 που οι περιηγητές βρίσκουν τον Ωρωπό σε ακμή και με πολλά βυζαντινά μνημεία, μέχρι το 1806 που ο Leake βρίσκει την περιοχή ερειπωμένη ; Τι συνέβη σε αυτά τα 130 χρόνια ; Για να δώσουμε μια απάντηση, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη αφενός τις δύσκολες συνθήκες ζωής των υπόδουλων Ελλήνων κατά τους πρώτους δύο αιώνες της Τουρκοκρατίας και αφετέρου τα ειδικότερα γεγονότα που συνέβησαν στον Ωρωπό κατά την περίοδο 1730 - 1770.
Ο Βρετανός στρατιωτικός William Martin Leake(1777-1860) καταγράφει τις εντυπώσεις του από την περιοχή του Ωρωπού στο τετράτομο
βιβλίο του Travels in
Northern
Greece (Περιηγήσεις στη Βόρεια Ελλάδα) το οποίο εκδίδει για πρώτη φορά το 1835 στο Λονδίνο[1].
Η αναφορά του Leake αρχίζει από τον Κάλαμο, στον οποίο φτάνει στις 30 Ιανουαρίου του 1806. Όπως γράφει, «η όψη του δείχνει έναν σχετικό πλούτο. Υπάρχουν αρκετά καινούρια διώροφα σπίτια, ασπρισμένα, με αποθήκες, στάβλους και εσωτερικές αυλές. Το σπίτι του προεστού έχει ακόμη και τζάμια στα παράθυρα».
Το 1455 ο Σουλτάνος Μουράτ Β’ ορίζει δούκα της Βοιωτίας (Θηβών) τον Φραγκίσκο Β’, ενώ οι Οθωμανοί κρατούν τη διοίκηση των Αθηνών. Εδώ ουσιαστικά αρχίζει η Τουρκοκρατία στον Ωρωπό, αφού ο Μουράτ μαζί με την περιοχή των Αθηνών αφαιρεί στη συνέχεια από τον Φραγκίσκο Β’ και την περιοχή του Ωρωπού και του Συκαμίνου. Έτσι λοιπόν ο τελευταίος δυτικός ηγεμόνας των κάστρων Ωρωπού και Συκαμίνου, Νερούτσος Πίτι, εκδιώκεται και καταφεύγει μαζί με τη γυναίκα του Λαοδάμεια και τα 11 παιδιά του στον ιδιόκτητο πύργο τους στην Παλιοπαναγιά, πλησίον των Θηβών, που παραμένουν Φραγκοκρατούμενες. Τέλος, το 1460, οι Οθωμανοί εκδιώκουν και τον Φραγκίσκο από τη Βοιωτία και γίνονται κυρίαρχοι αυτής.
Με τα χρόνια που περνούν, στα χρόνια του αυτοκράτορα της Ρώμης Αυγούστου (63 π.Χ. - 14 μ.Χ.), ο Ωρωπός γίνεται οριστικά πια κτήση της Αθήνας. Η επικράτηση του Χριστιανισμού είχε ως αποτέλεσμα τη βαθμιαία εξαφάνιση της αρχαίας θρησκείας, αλλά στη θέση της παρηκμασμένης αρχαίας πόλης χτίζεται ο παλαιοχριστιανικός και πρωτοβυζαντινός Ωρωπός. Η εγκατάλειψη της παραλίας θα γίνει αργότερα και για πολλά χρόνια ο σημερινός Παλιός Ωρωπός, δυτικά της Σκάλας και σε απόσταση από τη θάλασσα, θα αντικαταστήσει την αρχαία πόλη.
Κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, το 411 π.Χ., οι Βοιωτοί σε συνεργασία με τους Ερετριείς και τους Ωρωπίους αποσπούν τον Ωρωπό από τους Αθηναίους και τον περιλαμβάνουν ξανά στο Κοινό των Βοιωτών. Η κατάληψη αυτή του Ωρωπού έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη νίκη των συμμάχων κατά τη ναυμαχία αυτού του έτους, διότι το λιμάνι του Ωρωπού χρησιμοποιήθηκε ως ορμητήριο του πελοποννησιακού στόλου.
Αρχικά ο Ωρωπός λεγόταν Γραία, η περιοχή του Γραϊκή και οι κάτοικοι του Γραείς ή Γραίοι. Άποικοι της Γραίας εγκαταστάθηκαν στην Κάτω Ιταλία μαζί με Ευβοείς και από αυτούς οι Ρωμαίοι ονόμασαν όλους τους 'Έλληνες Graeci. Το Graeci έγινε Greci και ελληνιστί Γραικοί, μία ονομασία που επικράτησε στην Ελλάδα από τον 16ο αιώνα μέχρι σήμερα. Έτσι λοιπόν και η Γραία έγινε σιγά-σιγά Graecia – Grecia και Greece.
Αρχαίοι και νεότεροι περιηγητές διασχίζοντας την περιοχή του Ωρωπού δίνουν πληροφορίες για τη μορφολογία του τόπου, τα ερείπια και τις επιγραφές που συνάντησαν καθώς και δημογραφικά στοιχεία. Οι σπουδαιότεροι αρχαίοι περιηγητές ήταν οι Ηρακλείδης, Παυσανίας και Στράβωνας, ενώ από τους νεότερους, που δίνουν περισσότερες πληροφορίες, ήταν οι Spon, Wheler και Leake.