Το Μαρκόπουλο αποτελεί έδρα της ομώνυμης Δημοτικής Κοινότητας και σύμφωνα με την απογραφή του 2021 έχει 2.308 εγγεγραμμένους κατοίκους[1]. Στη Δημοτική Κοινότητα Μαρκοπούλου ανήκουν και οι περιοχές: Νέο Λεβίσι, Μπάφι, Θέαλος, Αγία Βαρβάρα (Μαυροσουβάλα), Φέρρυ, Φίχθι, Πηγάδι, Λάκκα Λεοντάρι. Στο Μαρκόπουλο ανήκει το κεντρικότερο κομμάτι παραλίας της ευρύτερης περιοχής του Ωρωπού, η Παραλία Μαρκοπούλου. Απλώνεται σε μήκος 4 χλμ και συγκεντρώνει χιλιάδες λουόμενους κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Το Αμφιάρειο ήταν το μεγαλύτερο στην αρχαία Ελλάδα ιερό του χθόνιου θεού και ήρωα του Άργους, Αμφιαράου. Στο ιερό αυτό συναντώνται η ιατρική και η μαντική τέχνη. Η ίδρυσή του τοποθετείται στα τέλη του 5ου αι. π. Χ., ενώ από τις αρχές του 4ου αιώνα π. Χ. και ως το 338π. Χ. το ιερό οργανώνεται και η φήμη του απλώνεται στην Ελλάδα. Σε όλη την περίοδο της λειτουργίας του ήταν το εθνικό ιερό του Ωρωπού.
Στενά συνδεδεμένο με την Ιστορία της ευρύτερης περιοχής του Ωρωπού είναι το Γυμνασιακό Παράρτημα Αυλώνα για το οποίο πολλοί κάτοικοι έχουν να διηγηθούν ιστορίες τόσο για τη φοίτησή τους όσο και για τις μετακινήσεις τους από τον Ωρωπό, τη Μαλακάσα, το Μήλεσι, το Συκάμινο και άλλα χωριά προκειμένου να συνεχίσουν τη γυμνασιακή τους μόρφωση.
Σε όλη την Αττική, πολλές περιοχές διατηρούν διπλή ονομασία που παραπέμπει στο πρόσφατο ιστορικό παρελθόν και ιδιαίτερα στα μεσαιωνικά χρόνια της Φραγκοκρατίας και της Τουρκοκρατίας. Αρκετά συνηθισμένες είναι οι ονομασίες που δίνονταν από τους μεγαλοκτηματίες που κυριαρχούσαν παλαιότερα σε αυτές τις περιοχές ή από τους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν εκεί μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.
α)
Ωρωπός
Κάθε παραμονή των Θεοφανείων (Φώτων), ο ιερέας του χωριού, έχοντας προαγιάσει και προετοιμάσει τον αγιασμό των χωραφιών, έκανε και ο ίδιος, περιφερόμενος όλα τα σπίτια του χωριού, αγιασμό σε κάθε σπίτι. Αυτός ήταν ο πρώτος αγιασμός του χρόνου, αλλά ακολουθούσαν και οι υπόλοιποι την πρώτη μέρα κάθε μήνα.
Στα αρχαία χρόνια οι Αφίδνες ήταν μια από τις δώδεκα πόλεις που ίδρυσε ο Κέκροπας και που αργότερα συνένωσε ο Θησέας για να δημιουργήσει το κράτος της Αθήνας. Το όνομά τους το χρωστούν στον τοπικό ήρωα Άφιδνο, ενώ η ονομασία σε πληθυντικό αριθμό (Αφίδναι), δηλώνει περισσότερους του ενός οικισμούς. Αποτέλεσαν δήμο της Ανδριανίδος, Αιαντίδος, Λεοντίδος και Πτολεμαϊδος φυλής.
Κατά την εποχή της Μικρασιατικής καταστροφής, τα Παλάτια του Μαρμαρά απαριθμούσαν περίπου 1.000 κατοίκους, στο σύνολό τους Έλληνες, ενώ με την ανταλλαγή πληθυσμών του 1923 οι περισσότεροι Παλατιανοί φιλοξενήθηκαν για δύο χρόνια στη Χαλκίδα και στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του Ωρωπού ιδρύοντας τα Νέα Παλάτια[1].
Στον Αυλώνα, η Βασιλόπιτα συνήθως ήταν ψωμί το οποίο κεντούσαν με ζαχαρωμένο ζυμάρι. Με το ζυμάρι αυτό απεικόνιζαν πάνω στη βασιλόπιτα όλα τα μέλη της οικογένειας, το σπίτι, τα χωράφια και τα ζωντανά που είχε η οικογένεια.
Είναι αξιοσημείωτο ότι το έθιμο του «Ποδαρικού» καταγράφεται τόσο στον Ωρωπό όσο και στα Παλάτια του Μαρμαρά, πολύ πιο πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Η αρχή του εθίμου αποδίδεται στους λόγους του επισκόπου Γρηγορίου Νύσσης (335-395 μ.Χ.) προς τους Βυζαντινούς ότι την Πρωτοχρονιά «δεξιάς τινας συντυχίας επετήδευον», δηλαδή θα πρέπει να συναντούν ή να δέχονται στο σπίτι τους πρόσωπο που, όπως νόμιζαν, θα τους έφερνε ευτυχία. Πολλοί άνθρωποι είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί ακόμα και σήμερα για το ποιος θα μπει πρώτος στο σπίτι τους τη νέα χρονιά, δηλαδή θα κάνει ποδαρικό.
Στα
Παλάτια έχουν διασωθεί παμπάλαια κάλαντα των Χριστουγέννων (όπως και της
Πρωτοχρονιάς και των Φώτων) από τα μέσα του 19ου αιώνα, σε ένα παλιό
χειρόγραφο του Μαρμαρινού δημάρχου Λαμπρινού Δημαρχόπουλου:
Χριστούγεννα, Πρωτούγεννα πρώτη γιορτή του κόσμου
Ο Αυλώνας είναι κτισμένος σε υψόμετρο 170 μ. σε αμφιθεατρική θέση στις βόρειες πλαγιές της Πάρνηθας, στα ιστορικά όρια της άλλοτε Αττικοβοιωτίας και σε απόσταση 50 χλμ. από την Αθήνα. Παλαιότερα ήταν γνωστός με το όνομα Σαλισάτ ή Σάλασι ή Σάλεσι ή και Κακοσάλεσι.
Στα μοναστήρια του ελληνικού χώρου διασώζεται ένα σημαντικό μέρος από τον πλούτο της ευρύτερης αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς, βυζαντινής, μεταβυζαντινής και νεότερης. Η μοναστηριακή κοινότητα αποτελούσε, και συνεχίζει να αποτελεί, ιδιαίτερο τόπο άσκησης και πρότυπο ευαγγελικού βίου. Στην περιοχή του Δήμου Ωρωπού, άρχισαν να θεμελιώνονται από το 2ο ήμισυ του 20ου αιώνα πληθώρα μοναστηριών, κάθε ένα από τα οποία παρουσιάζει το δικό του ξεχωριστό ενδιαφέρον.
Ο κλάδος των δημόσιων συγκοινωνιών αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της ελληνικής οικονομίας. Οι ανάγκες για τη χερσαία μεταφορά προσώπων και αγαθών καλύπτονται πανελλαδικά από τα Υπεραστικά ΚΤΕΛ και σε ορισμένες περιοχές όπου δεν υπάρχει εναλλακτική λύση αυτή η ανάγκη καλύπτεται αποκλειστικά από τις εν λόγω μεταφορικές εταιρείες. Ο κλάδος έχει αυξητική σχετικά πορεία τα τελευταία χρόνια καθώς λόγο της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης και της ανόδου του κόστους μεταφορών (καύσιμα, διόδια κλπ) είναι πολλοί οι πολίτες που επιλέγουν τα μέσα μαζικής μεταφοράς αντί των ιδιόκτητων οχημάτων τους.
Στα Βορειοδυτικά της Σκάλας Ωρωπού εκτείνεται ως συνέχεια του Δέλτα Ασωπού, ένας από τους τελευταίους υγροβιότοπους της Αττικής με μεγάλη οικολογική σημασία, η Λιμνοθάλασσα του Ωρωπού. Έχει μήκος 3 χλμ., έκταση 1000 στρ. και ήταν γνωστή παλιότερα ως «αλυκές», «μαντρί», «παραλία της άμμου».