Ο Ωρωπός στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

 

Στο απόγειό της (περ. 117 μ.Χ.), η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήταν η πιο εκτεταμένη πολιτική και κοινωνική δομή του δυτικού πολιτισμού. Χτίζοντας πάνω στα θεμέλια που είχε θέσει η Ρωμαϊκή Δημοκρατία, η αυτοκρατορία έγινε η μεγαλύτερη και ισχυρότερη πολιτική και στρατιωτική οντότητα στον κόσμο μέχρι την εποχή της και επεκτάθηκε σταθερά μέχρι την πτώση της το 476 μ.Χ.

Η Ιερά Μονή Νέου Στουδίου Αυλώνος («Μονή Νικοδήμου»)

 

Η Μονή Νέου Στουδίου, γνωστή και ως «Μονή Νικοδήμου», βρίσκεται στη θέση Λογοστάρι, στον Αυλώνα. Ιδρυτής και κτήτορας της Μονής υπήρξε ο Μητροπολίτης Αττικής και Μεγαρίδος Νικόδημος, μία εξέχουσα μορφή της Εκκλησίας της Ελλάδας. Είναι γνωστός για το πολυσχιδές ποιμαντικό του έργο, τη θεολογική του συγκρότηση και το συγγραφικό του έργο. Ο Μητροπολίτης Νικόδημος έμεινε ως παράδειγμα σταυρωμένης Αρχιερωσύνης, καθώς έζησε περιόδους διωγμού και εξορίας, χωρίς να δικαστεί, και χωρίς να έχει κατηγορηθεί επίσημα, όπως αξιοσημείωτα αναφέρεται. 

Η οικιστική ανάπτυξη στην Αττική κατά τον 20ο αιώνα

Τα περιβαλλοντικά προβλήματα που δημιούργησε η επί πολλές δεκαετίες ασχεδίαστη οικιστική ανάπτυξη στον χώρο της Πρωτεύουσας, η μη εφαρμογή χωροταξικού σχεδιασμού, αλλά και η έλλειψη οποιασδήποτε ευαισθησίας για τη διάσωση των φυσικών της πόρων, γίνονται σήμερα ιδιαίτερα αισθητά από το σύνολο των κατοίκων της.

Ο Ωρωπός και το Κοινό των Βοιωτών

 

Χάρτης της αρχαίας Βοιωτίας

Το 313/312 π.Χ. ο Ωρωπός προσαρτάται στο Κοινό των Βοιωτών το οποίο αποτελούσε μια συμμαχία μικρών κρατιδίων, με κέντρο μία ισχυρή πόλη της Βοιωτίας. Οι εκπρόσωποι των πόλεων στο Κοινό ονομάζονταν Βοιωτάρχες και ασκούσαν τη στρατιωτική εξουσία σε περίοδο πολέμου. Κάθε πόλη εξέλεγε έναν Βοιωτάρχη με εξαίρεση τη Θήβα που εξέλεγε δύο.

Το μοναστήρι του Αγίου Τιμοθέου στην Προκόννησο

 

Απ’ όλα τα μοναστήρια που βρίσκονται στο νησί του Μαρμαρά, το πιο γνωστό είναι το μοναστήρι του Αγίου Τιμοθέου, του Πολιούχου Αγίου και προστάτη της Προκοννήσου που εορταζόταν με μεγάλες τιμές σε όλο το νησί.

Το Πολυδένδρι Αττικής: Ιστορία, πρόσωπα και μνημεία

 

Χτισμένο σε υψόμετρο 340 μέτρων, ανάμεσα σε ρεματιές και σε δάση, το Πολυδένδρι συνορεύει με το Καπανδρίτι και τις Αφίδνες. Απέχει 33 χιλιόμετρα από την Αθήνα και η εξέλιξη του πληθυσμού του σύμφωνα με τις τελευταίες απογραφές έχει ως εξής:

2001: 1.179 κάτοικοι

2011: 1.385 κάτοικοι

2021:1.221 κάτοικοι

Ο ναός του Προφήτη Ηλία και ο λόφος Λομπέρδι στη Σκάλα Ωρωπού

 

Γιορτάζει και φέτος o Προφήτης Ηλίας στη Σκάλα Ωρωπού, με το πατροπαράδοτο πανηγύρι του θυμίζοντας ταυτόχρονα τη σημαντική ιστορία του λόφου στον οποίο είναι χτισμένος, το Λομπέρδι.

Ναοί της Αγίας Μαρίνας στην Ανατολική Αττική

 

Η Αγία Μαρίνα ήταν Μικρασιάτισσα Χριστιανή αγία και μάρτυρας, που έζησε στα τέλη του 3ου αιώνα μ.Χ. στην Αντιόχεια Πισιδίας της Μικράς Ασίας. Η μητέρα της πέθανε λίγο μετά τη γέννησή της, ενώ ο πατέρας της, ο οποίος ήταν ειδωλολάτρης, ανέθεσε την ανατροφή της σε μια χριστιανή γυναίκα η οποία δίδαξε στην Αγία Μαρίνα τον Χριστιανισμό.

Το Καπανδρίτι και τα μνημεία του

Το Καπανδρίτι είναι χτισμένο σε υψόμετρο 340 μέτρων και συνορεύει με το Πολυδένδρι, τον Βαρνάβα, τις Αφίδνες, τον Άγιο Στέφανο, τον Μαραθώνα,τη Σταμάτα και τον Κάλαμο. Ανήκει διοικητικά στον Δήμο Ωρωπού.

Οι μεγαλύτερες δασικές πυρκαγιές στην Ανατολική Αττική κατά την περίοδο 1982 – 2023

Η περιοχή της Ανατολικής Αττικής πλήττεται από επαναλαμβανόμενες πυρκαγιές τα τελευταία τουλάχιστον 40 έτη. Όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή της  η Ομοσπονδία Συλλόγων Ωρωπού, οι φωτιές που εκδηλώθηκαν σε Κερατέα και Σταμάτα (30.06.24), κατέδειξαν με τον δραματικότερο τρόπο τόσο την σοβαρή αστοχία του κανονισμού πυροπροστασίας ακινήτων πλησίον δασικών εκτάσεων, όσο και  την εν γένει αστοχία της λογικής να δίνουμε περισσότερο βάρος στην διαχείριση πυρκαγιών όταν αυτές εκδηλωθούν, και λιγότερο στην προετοιμασία μέσω αποτελεσματικών και σύγχρονων μεθόδων πρόληψης και αποτροπής τους.

Παρακάτω καταγράφουμε τις εστίες των μεγαλύτερων εξ αυτών δασικών πυρκαγιών κατά την περίοδο 1982 - 2023:

Το έθιμο του Κλήδονα

 

Ο σκοπός του τραγουδιού του Κλήδονα από τα Παλάτια θεωρείται από τους ωραιότερους του είδους του στην Ελλάδα. Η γυναικεία αυτή γιορτή με τις πανάρχαιες ρίζες διατηρήθηκε μέχρι πρόσφατα στα περισσότερα μέρη εγκατάστασης των Μαρμαρινών και φυσικά στα Νέα Παλάτια του Ωρωπού όπου αναβιώνει κάθε χρόνο αποτελώντας το δημοφιλέστερο έθιμο του καλοκαιριού.

Η Γυναικεία Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Καλολιβαδίου Καλάμου

 

Βορειoανατολικά της Αττικής, μεταξύ του Καλάμου και των Αγίων Αποστόλων, προβάλλει στο βάθος μιας κατάφυτης χαράδρας η Ιερά Μονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.

Γραία, Δελφίνιον, Ωρωπός: Από τα Προϊστορικά Χρόνια έως την ακμή του 2ου αι. π.Χ.

Δεν είναι αρκετά ξεκάθαρο αν  η Ομηρική Γραία αφορούσε μόνο τον Μυκηναϊκό Ωρωπό ή κάλυπτε μια πολύ ευρύτερη περιοχή, τη Γραϊκή. Πάντως άποικοι της Γραίας εγκαταστάθηκαν στην Κάτω Ιταλία μαζί με Ευβοείς και από αυτούς οι Ρωμαίοι ονόμασαν όλους τους 'Έλληνες Graeci. Το Graeci έγινε Greci και ελληνιστί Γραικοί, μία ονομασία που επικράτησε στην Ελλάδα από τον 16^ο αιώνα μέχρι σήμερα. Έτσι λοιπόν και η Γραία έγινε σιγά-σιγά Graecia – Grecia και Greece.

29-5-1453: Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς

H Κωνσταντινούπολη είχε αντισταθεί σε περίπου 20 πολιορκίες. Η κατάκτησή της από τον σουλτάνο Μωάμεθ Β’ τον Πορθητή στις 29 Μαΐου του 1453 είναι η τελευταία πράξη ενός προβλέψιμου δράματος όπου έπαιξαν ρόλο ο σταδιακός κατακερματισμός του ελληνικού κόσμου, η  μόνιμη αναρχία και οι θρησκευτικές έριδες. Επίσης, επιβεβαίωσε την κυριαρχία των Οθωμανών που προηγουμένως είχαν κατορθώσει να επιβάλουν και να εδραιώσουν την εξουσία τους σε μεγάλο μέρος της Μ. Ασίας, καθώς και στη Βαλκανική Χερσόνησο.

Οι Πόντιοι πρόσφυγες του Ωρωπού και ο Ποντιακός Ελληνισμός

Σύμφωνα με τον χάρτη της Κοινωνίας των Εθνών, μεταξύ 1923 και 1926 δημιουργήθηκαν στον αττικό χώρο 18 προσφυγικοί συνοικισμοί,  εκ των οποίων οι 6 χωροθετήθηκαν στη Β.Α. και Ν.Α. Αττική: Ωρωπός, Σταμάτα, Μπογιάτι, Ξυλοκέριζα, Ραφήνα και Ανάβυσσος.

Μαλακάσα, Μήλεσι, Σφενδάλη: Ιστορικά στοιχεία και αξιοθέατα

 

Το Μήλεσι, με την πρώτη διοικητική διαίρεση του 1833 που όρισε τους δήμους της Ελλάδας, είχε ενταχθεί στον Δήμο Ωρωπού. Προσαρτήθηκε στη συνέχεια στον Δήμο Περαίας, με εξαίρεση το διάστημα 1840-41 που εντάχθηκε στον Δήμο Μαραθώνος. Στο διάστημα 1912 - 1934 πέρασε στην Κοινότητα Μαρκοπούλου και στο διάστημα 1934-2010 στην Κοινότητα Μαλακάσας.

«Τ’ Άη-Γιωργιού τη βραδινή» : Ολόκληρο το τραγούδι και η ιστορία του

 

Γιορτάζουν και φέτος τα Νέα Παλάτια συνεχίζοντας τη μεγάλη παράδοση από τα παλιά Παλάτια του Μαρμαρά όπου ο χορός του Αη-Γιωργιού γινόταν στη μεγάλη πλατεία του χωριού κάτω από τον πλάτανο της παραλίας, με πάνδημη συμμετοχή.

«Σήμερα μαύρος ουρανός», μοιρολόι της Μεγάλης Παρασκευής στον Αυλώνα Αττικής

 

Τη Μεγάλη Παρασκευή οι γυναίκες του Αυλώνα πάντα στόλιζαν τον Επιτάφιο με λουλούδια από τις αυλές και τους κήπους τους και έψαλλαν τον επιτάφιο ύμνο μαζί με άλλα θρησκευτικά μοιρολόγια. Η ερευνήτρια Μαρία Μπουγέση παραθέτει το πιο γνωστό μοιρολόι  του χωριού, «Σήμερα μαύρος ουρανός»:

Οι Βίδες, τα Φελά, οι Στράκα-Στρούκες , τα Κεροκούβαρα και τα Κάρβουνα του Επιταφίου

 

Το έθιμο του Πάσχα επέβαλλε κατά την ώρα της Ανάστασης να ακουστούν οι «βροντές των αστροπελεκιών». Έτσι, μετά το 1827 και έως το 1900 περίπου, οι  άντρες έριχναν με τις κουμπούρες τους ή τα καριοφίλια τους μερικές μπαταριές για το έθιμο. Μετά το 1900 όμως, έως το 1950 περίπου, το έθιμο αυτό το ανέλαβαν οι νέοι του χωριού ίσως επειδή απαγορεύτηκε η χρήση όπλων.

Πασχαλινά έθιμα στα Παλάτια του Μαρμαρά

 

Τα Παλάτια του Μαρμαρά στη Μικρά Ασία είχαν μια μακρά ιστορία που συχνά εκδηλώνονταν μέσα από έθιμα και παραδόσεις. Το Πάσχα, ως η κορυφαία χριστιανική εορτή, διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο και στην κοινότητα των Παλατιών.Στο βιβλίο του Θ. Ηλιάδη «Προκόννησος, Παλάτια, Νέα Παλάτια» βρίσκουμε συγκεντρωμένα τα πασχαλινά έθιμα που υπήρχαν: