Προφήτης Ηλίας Σκάλας Ωρωπού: Ένας λόφος, πολλές ιστορίες

 

Γιορτάζει και φέτος o Προφήτης Ηλίας στη Σκάλα Ωρωπού θυμίζοντάς μας ταυτόχρονα τη σημαντική ιστορία του λόφου στον οποίο είναι χτισμένος, το Λομπέρδι.

Η ιστορία των λιγνιτωρυχείων στον Ωρωπό και η λειτουργία της Καρβουνόσκαλας

 

Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όλο και περισσότερες βιομηχανικές επιχειρήσεις επιδίδονται σε μικρής κλίμακας μεταλλευτικές δραστηριότητες. Στόχος τους  είναι η εκμετάλλευση του εγχώριου λιγνίτη[1] για τον εφοδιασμό τους σε καύσιμη ύλη.  Αν και ήταν γνωστή από το 1830 η ύπαρξη του λιγνίτη στην περιοχή ανάμεσα στο Μαρκόπουλο και στο Μήλεσι (Μαυροσουβάλα, Μπάφι), η εξόρυξή του άρχισε το 1870. 

Read our articles in English

Oropos from Roman Times to the Frankish Period

As time passed, during the reign of Roman Emperor Augustus (63 BC – 14 AD), Oropos definitively became a possession of Athens. The rise of Christianity gradually led to the disappearance of the ancient religion. In place of the declining ancient city, a new early Christian and early Byzantine Oropos was built. The abandonment of the coastal area came later, and for many years the present-day Palaiós Oropos (Old Oropos), west of Skala and away from the sea, replaced the ancient city.

Από τον κάμπο στο σχολείο: το πέρασμα του Ωρωπού στον 20ο αιώνα

 

Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, με τη δημιουργία του ελληνικού κράτους δημιουργείται ο Δήμος Περαίας με έδρα τον σημερινό Κάλαμο, ενώ το 1843 η έδρα του μεταφέρεται στον Ωρωπό και το 1871 μετονομάζεται σε Δήμο Ωρωπίων. Ωστόσο,  το 1912 καταργείται και δημιουργούνται οι χωριστές κοινότητες για κάθε χωριό.  

Μαρμαράς/Προικόννησος - Μέρος Β': Από τα Μαρμαρονήσια στα Νέα Παλάτια

 

Σε συνέχεια του προηγούμενου άρθρου μας που αφορούσε την Ιστορία της Προικοννήσου μέχρι το 1821, συνεχίζουμε σήμερα με την περίοδο από το 1830 έως το 1914 η οποία, εξαιτίας ευεργετικών σουλτανικών φιρμανιών προς τους Χριστιανούς, αλλά και λόγω της παρακμής του οθωμανικού κράτους, ήταν μια περίοδος αναλαμπής και ανάπτυξης για τα Μαρμαρονήσια. Ο Προικοννησιακός Ελληνισμός ανθεί, χτίζει σχολεία και μέγαρα, πλουτίζει εκκλησίες και μοναστήρια, διαπρέπει στη ναυτιλία και το εμπόριο και αναπτύσσεται όσο ποτέ άλλοτε.

Το Παλαιό Ασβεστοκάμινο στην Αγκώνα των Αγίων Αποστόλων Καλάμου

Ένα σημαντικό κτίσμα της περιοχής φαίνεται να ήταν το Παλαιό Ασβεστοκάμινο, του οποίου τα θεμέλια βρίσκονται σε ερειπιώδη μορφή στην Αγκώνα των Αγίων Αποστόλων Καλάμου. Σύμφωνα με τη σχετική πινακίδα,  η κατασκευή του έγινε περίπου στο 1905, χωρίς να υπάρχει οποιαδήποτε άλλη πληροφορία. Ωστόσο, τα εμφανή απομεινάρια του παραπέμπουν σε ενδιαφέρον κτίσμα το οποίο αποτελεί μέρος της ευρύτερης πλατείας (Πλατεία Αγκώνα) όπως αυτή διαμορφώθηκε και αναδείχθηκε το 2005.

Μαρμαράς/Προκόννησος: Ιστορία και αγώνες

Φωτογραφία: Τα παλιά Παλάτια (τουρκ. Saraylar) σήμερα

Μέσα στη θάλασσα της Προποντίδας, μεταξύ των θρακικών παραλίων του Ιερού Όρους (τουρκ. Τεκφούρ ή Γάνος Νταγ), των εκβολών του Γρανικού ποταμού (τουρκ. Μπίγα Τσάι) και της Κυζικηνής Χερσονήσου (τουρκ. Καπίνταγ), βρίσκονται τα νησιά του Μαρμαρά τα οποία σχηματίζουν το ένα από τα δύο νησιωτικά συμπλέγματα της Προποντίδας. Τα κατοικημένα είναι η Προκόννησος (ή Μαρμαράς ή Προικόννησος ή Ελαφόνησος ή Προχόνη ή Νεβρίς), η Κούταλη (Ekilnik), η Αφυσιά (Avsa) και η Αλώνη (Pasalimani).

Το Αγροτικό Ζήτημα στα κτήματα Ωρωπού και Αυλώνα τον 19ο αιώνα και ο ρόλος της οικογένειας Ζυγομαλά

 

Μετά την Απελευθέρωση,  συντάσσεται το 1830 το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, που ρύθμιζε, κοντά στα μεγάλα θέματα  της ελεύθερης Ελλάδας, και τα ιδιοκτησιακά. Το πρωτόκολλο αυτό έδινε - κατ' εξαίρεση για την Αττική - το δικαίωμα στους Τούρκους ιδιοκτήτες γης να διατηρήσουν ή να πουλήσουν την ιδιοκτησία τους. Οι Τούρκοι δέχονται να πουλήσουν. Ενώ όμως στις περιοχές των Μεσογείων και αλλού στην Αττική οι κάτοικοι συγκεντρώνουν τα απαιτούμενα χρήματα και αγοράζουν τη γη των κοινοτήτων τους, στον Ωρωπό και τον Αυλώνα, που είναι κατεστραμμένοι από τους πολυετείς αγώνες, αυτό καθίσταται αδύνατον.

Ο Κάλαμος, οι Άγιοι Απόστολοι, ο Βλαστός και η ιστορία τους

 

Ο πληθυσμός του Καλάμου σύμφωνα με την απογραφή του 2021 είναι 4.941 κάτοικοι και εκτός από το κεντρικό χωριό περιλαμβάνει τους οικισμούς Άγιοι Απόστολοι, Βλαστός, και πολλούς άλλους μικρότερους.

Πολιτισμικοί δεσμοί στην Αττικοβοιωτία: Δήλεσι, Ωρωπός, Τανάγρα, Γραία

 

Η Τανάγρα θεωρούνταν στην αρχαιότητα η πιο σημαντική βοιωτική πόλη. Ο Παυσανίας την περιλαμβάνει στις περιηγήσεις του τοποθετώντας τη στις πλαγιές του Κηρύκειου Όρους. Η ευρύτερη περιοχή ονομαζόταν Ταναγραία και υπολογίζεται ότι κατοικήθηκε τον 14ο αιώνα π.Χ. και άκμασε από τους μυκηναϊκούς μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους. Περιελάμβανε επίσης τις  πόλεις Άρμα, Μυκαλησσός, Ελεών, ενώ διατηρούσε και δύο επίνεια στις ακτές του Νότιου Ευβοϊκού κόλπου, την Αυλίδα και το Δήλιο (Δήλεσι).

Η ποδοσφαιρική ομάδα της Κοινότητας Ωρωπού: Από την «ΑΕΚ ΩΡΩΠΟΥ» στον «ΦΟΙΝΙΚΑ»

 

Όπως αναφέρει στο βιβλίο του ο Ι. Γκικάκης (2007), το ποδόσφαιρο στην Κοινότητα Ωρωπού εμφανίστηκε περίπου το 1936 και μετά από μια μακρά διακοπή λόγω των πολέμων, ξαναξεκίνησε, πιο οργανωμένα, το 1948.

Τα κυριότερα βιβλία για την Ιστορία του Ωρωπού και η σημασία της συνέχισης του έργου των συγγραφέων τους

 

Οι ιστορικές πηγές στις οποίες μπορεί να στηριχθεί όποιος επιθυμεί να μελετήσει την περιοχή του Ωρωπού είναι αρκετές και περιλαμβάνουν τόσο βιβλιογραφικές προσπάθειες μεμονωμένων συγγραφέων, όσο και πανεπιστημιακές εργασίες  οι οποίες περιλαμβάνουν σημαντικά ιστορικά στοιχεία για την περιοχή, έχοντας υλοποιηθεί υπό την επίβλεψη καθηγητών εγνωσμένου κύρους.

Τα Μοναστήρια του Δήμου Ωρωπού

 

Είναι κοινά αποδεκτό ότι τα μοναστήρια στη μακραίωνη παρουσία τους υπήρξαν σπουδαία πνευματικά κέντρα, στα οποία έζησαν και καταξιώθηκαν προσωπικότητες μεγάλου ηθικού αναστήματος. Όσα μονές διατηρήθηκαν στο πέρασμα του χρόνου, αναπαλαιώνονται και ανακαινίζονται, άλλες ξαναχτίζονται, ενώ στα νεότερα χρόνια ιδρύονται και πολλές νέες, ιδιαίτερα κοντά στις μεγαλουπόλεις.

Η Ζωοδόχος Πηγή στο Νέο Λεβίσι Μαρκοπούλου Ωρωπού: Τόπος προσκυνήματος, αναψυχής και Ιστορίας

 

Η Ζωοδόχος Πηγή εορτάζεται κάθε χρόνο την Παρασκευή του Πάσχα. Ο όρος «Ζωοδόχος Πηγή» είναι ένα επίθετο της Θεοτόκου το οποίο ξεκίνησε να χρησιμοποιείται με την ανακάλυψη της ιερής πηγής στο Μπαλουκλί της Κωνσταντινούπολης από τον στρατιώτη Λέων Μάρκελς, ο οποίος αργότερα έγινε ο βυζαντινός αυτοκράτορας Λέων Α΄ (457- 474). Ο Λέων έκτισε την ιστορική εκκλησία Ζωοδόχος Πηγή του Μπαλουκλί στο σημείο εκείνο, καθιστώντας τη μία από τις σημαντικότερες τοποθεσίες προσκυνήματος στην Ελληνική Ορθοδοξία.

Οι λογοτέχνες του Δήμου Ωρωπού

 

Τα τελευταία χρόνια η λογοτεχνική παραγωγή στον Δήμο Ωρωπού κινείται πιο έντονα από κάθε άλλη εποχή, είτε με νέους δημιουργούς είτε με παλιότερους οι οποίοι έχουν γίνει γνωστοί στο πανελλήνιο για το έργο τους, χωρίς να είναι τόσο γνωστό ότι ο τόπος είτε της καταγωγής είτε της διαμονής είτε της εξοχικής κατοικίας τους είναι η ευρύτερη περιοχή του Ωρωπού.

Η ποδοσφαιρική ομάδα του Χαλκουτσίου, 1948 – 2009

 

Το οργανωμένο ποδόσφαιρο στο Χαλκούτσι ξεκίνησε το 1948. Στην αρχή (και εδώ) δεν υπήρχαν φανέλες και ποδοσφαιρικά παπούτσια, αλλά «ιματισμός εκ των ενόντων». Η πρώτη ποδοσφαιρική εμφάνιση αγοράζεται το 1954 και περιλαμβάνει άσπρες-κόκκινες (ριγέ) φανέλες, άσπρα σορτσάκια και κόκκινες κάλτσες: Είναι η εμφάνιση του Ολυμπιακού και καθώς η πλειοψηφία των παικτών είναι φίλοι του πειραϊκού συλλόγου, η ομάδα ονομάζεται Ολυμπιακός Χαλκουτσίου.

Το ποδόσφαιρο στον Ωρωπό: Από το 1930 και το παλιό γήπεδο των Νέων Παλατίων, στον σημερινό ΠΑΣ ΩΡΩΠΟΣ

 

Με την εγκατάσταση των Παλατιανών προσφύγων στην περιοχή του Ωρωπού, τα ιδανικά του αθλητισμού τους ωθούν στο να δημιουργήσουν ομάδες σύμπνοιας και άμιλλας. Έτσι το ποδόσφαιρο, στην απλούστερη μορφή του, παίζεται στις αλάνες των Ν. Παλατίων από το τέλος της δεκαετίας του 1920, με μπάλες που ήταν φτιαγμένες από πανιά δεμένα στρογγυλά με σπάγκους.

Οικολογικό Πάρκο στις Αλυκές του Ωρωπού: Η ερευνητική πρόταση της Ελίνας Κάτσικα (2013) για το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Στη διπλωματική της εργασία για το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο το 2013, η μεταπτυχιακή ερευνήτρια Ελίνα Κάτσικα διερευνά το περιβάλλον της περιοχής Αλυκές Ωρωπού, όπου εντοπίζεται σήμερα ένας από τους σημαντικότερους εναπομείναντες υγρότοπους της Αττικής, καθώς επίσης και τη δυνατότητα δημιουργίας ενός οικολογικού πάρκου στην περιοχή.

Το ναυάγιο του Eurobulker X το 2000 στον Νότιο Ευβοϊκό που στοίχισε τη ζωή ενός ανθρώπου και γέμισε με πίσσα τη θάλασσα και τις ακτές.

 

Το ναυάγιο του Eurobulker X έλαβε χώρα την 1η Σεπτεμβρίου του 2000 στον Νότιο Ευβοϊκό κόλπο, ανοιχτά από το Λευκαντί της Εύβοιας, και ήταν ένα από τα πιο σοβαρά περιβαλλοντικά ατυχήματα.

Το δάσος της Μαυροσουβάλας

 

Η Μαυροσουβάλα είναι η συνέχεια του τελευταίου παρθένου δάσους της βορειοανατολικής Πάρνηθας και βρίσκεται μεταξύ των δύο λεωφόρων Μαλακάσας – Μηλεσίου – Σκάλας Ωρωπού και Εθνικής Οδού – Μαρκοπούλου. Το δάσος μέχρι και πριν μερικές δεκαετίες και κυρίως πριν τη μεγάλη πυρκαγιά τον Ιούλιο του 1998 ήταν απροσπέλαστο από την οργιώδη βλάστηση. Είχε εκπονηθεί μάλιστα σχέδιο του Υπουργείου Γεωργίας για τη δημιουργία πάρκου αναψυχής το οποίο εγκαταλείφθηκε μετά την πυρκαγιά.

Το Μουσείο Ζυγομαλά στον Αυλώνα

 

Το Μουσείο Ζυγομαλά ιδρύθηκε το 1937 με πρωτοβουλία της Λουκίας Ζυγομαλά (1866-1947) και λειτούργησε εξαρχής στον εκθεσιακό χώρο που προστέθηκε γι' αυτόν τον σκοπό στην εξοχική κατοικία της οικογένειας. Η επανέκθεση έγινε το 1990 και τα εγκαίνια τον Ιούλιο του 1991. Το Μουσείο διοικείται από Επιτροπή και λειτουργεί υπό την εποπτεία της Διεύθυνσης Λαϊκού Πολιτισμού του Υπουργείου Πολιτισμού.

Η προσφορά του Αντώνιου και της Λουκίας Ζυγομαλά στον Αυλώνα

 

Ο Αντώνιος Ζυγομαλάς γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε νομικά. Με το τέλος των σπουδών του εργάστηκε στο Υπουργείο Εξωτερικών και 26 ετών εκλέχθηκε βουλευτής Αττικής και Βοιωτίας. Με έντονη κοινοβουλευτική δράση και με το σύνθημα «η γη ανήκει σε αυτούς που την ποτίζουν με τον ιδρώτα τους» αγωνίστηκε για να αποκτήσουν οι ακτήμονες χωρικοί της Αττικής κλήρο.