Τα αρχαία θέατρα της Ανατολικής Αττικής: Θορικού, Ραμνούντα, Αχαρνών, Αμφιάρειου Ωρωπού

Τα αρχαία ελληνικά θέατρα αποτελούν ευρήματα διεθνούς σημασίας και ειδικά στην Αττική σώζονται κατάλοιπα θεάτρων τόσο στην πόλη των Αθηνών όσο και στους περιφερειακούς δήμους. Παρακάτω παρουσιάζουμε τα τέσσερα αρχαία θέατρα της Ανατολικής Αττικής: Θορικού, Ραμνούντα, Αχαρνών, Αμφιάρειο Ωρωπού. Στο τέλος του κειμένου παραθέτουμε τον μύθο του Αμφιάραου.

Ωρωπός και Ερέτρια

 

Από τα Γεωμετρικά Χρόνια, η ευρύτερη περιοχή της Γραίας (στην οποία περιλαμβάνεται και ο Ωρωπός) παρουσιάζει πολύ στενές σχέσεις με την Ερέτρια και μάλιστα ενδέχεται να ιδρύθηκε από Ερετριείς, όπως δείχνουν τα νεότερα ευρήματα ως προς την αρχιτεκτονική και την κεραμική παραγωγή (οι κάτοικοι έφερναν άργιλο από απέναντι για να κατασκευάσουν τα αγγεία τους).

Η Φραγκοκρατία στον Ωρωπό

 

Φραγκοκρατία (ή Λατινοκρατία) ονομάζεται η χρονική περίοδος της κυριαρχίας στον ελληνικό χώρο μιας σειράς δυτικών λαών: Φράγκων/Βουργουνδών, Φλαμανδών, Γενουατών, Λομβαρδών, Βενετών, Καταλανών, Φλωρεντινών, Ναβαρραίων, Ιπποτών Ναϊτών ή Ιωαννιτών. Όλοι αυτοί είχαν ως κοινό πολιτιστικό χαρακτηριστικό την πολιτισμική-θρησκευτική τους ταυτότητα: όλοι ήταν Λατίνοι, οπαδοί της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και αναγνώριζαν τον Πάπα της Ρώμης ως ανώτατο θρησκευτικό και πνευματικό τους ηγέτη.

Συνοπτική ιστορία της Σκάλας Ωρωπού από τα Γεωμετρικά Χρόνια έως σήμερα

 

Η Σκάλα Ωρωπού έχει οικοδομηθεί περίπου στην ίδια θέση του αρχαίου παράλιου Ωρωπού που ήκμασε από τον 6ο έως τον 1ο π.Χ. αιώνα.

Ο θεσμός της Εμποροπανήγυρης (Παζάρι) στην Αττικοβοιωτία και την Εύβοια

 

Ο θεσμός των εμποροπανηγύρεων[1] είναι γνωστός από τα ομηρικά χρόνια και συνδεόταν με μεγάλες θρησκευτικές γιορτές. Στα χρόνια του Βυζαντίου είναι γνωστή η διεξαγωγή μεγάλων θρησκευτικών πανηγύρεων, ενώ κατά τον 16ο, 17ο και 18ο αιώνα, σε όλη την Ευρώπη, διεξάγονταν ετήσια διεθνή πανηγύρια.

Η Τανάγρα, η Γραία, ο Ωρωπός και το Δήλεσι: Προαιώνιοι δεσμοί κοινής ιστορικής πορείας

 

Η Τανάγρα θεωρούνταν στην αρχαιότητα η πιο σημαντική βοιωτική πόλη. Ο Παυσανίας την περιλαμβάνει στις περιηγήσεις του τοποθετώντας τη στις πλαγιές του Κηρύκειου Όρους. Η ευρύτερη περιοχή ονομαζόταν Ταναγραία και υπολογίζεται ότι κατοικήθηκε τον 14ο αιώνα π.Χ. και άκμασε από τους μυκηναϊκούς μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους. Περιελάμβανε επίσης τις  πόλεις Άρμα, Μυκαλησσός, Ελεών, ενώ διατηρούσε και δύο επίνεια στις ακτές του Νότιου Ευβοϊκού κόλπου, την Αυλίδα και το Δήλιο (Δήλεσι).

Γλωσσικά ιδιώματα στην περιοχή του Ωρωπού: Αρβανίτικα, Μαρμαρινά και η Κοινή Νεοελληνική

 

Η ελληνοφωνία στην Αττική αρχίζει να περιορίζεται με την έναρξη της εγκατάστασης Αρβανιτών από τα τέλη του 14^ου αιώνα. Ως τον 18^ο αιώνα, τα Αρβανίτικα μιλιούνταν στο μεγαλύτερο μέρος της Αττικοβοιωτίας και αυτή την τάση ακολούθησαν και οι περισσότεροι οικισμοί της περιοχής του Ωρωπού.

H Τοπική Κοινότητα Ωρωπού: Ιστορική εξέλιξη

Στα νεότερα χρόνια, το χωριό Ωρωπός συστάθηκε ως Κοινότητα με τη διοικητική διαίρεση του 1912 με την οποία καταργήθηκαν οι διευρυμένοι δήμοι και αντικαταστάθηκαν από μικρότερες κοινότητες. Μέχρι τότε η περιοχή ανήκε στον πρώην διευρυμένο Δήμο Ωρωπίων. Στην κοινότητα εντάχθηκε και το Συκάμινο το οποίο όμως το 1929 αποτέλεσε ξεχωριστή κοινότητα. Κατά τη διάρκεια των επόμενων δεκαετιών μέσα στα όρια της Κοινότητας Ωρωπού αναγνωρίστηκαν οι οικισμοί Πλατάνια και Κάμπος.

Η Ιερά Μονή Οσίου Συμεών του Νέου Θεολόγου Καλάμου

 

Η ανδρική Σταυροπηγιακή και Συνοδική Ιερά Μονή Αγίου Συμεών βρίσκεται τρία χιλιόμετρα έξω από τον Κάλαμο και θεμελιώθηκε δύο φορές: την 1^η Ιουλίου 1986 με τον αγιασμό ολόκληρου του τόπου της Μονής και την 13^η Ιουλίου 1987 με τον αγιασμό για τη θεμελίωση των πρώτων κελιών. Και τις δύο φορές παρευρέθηκε και ευλόγησε τη Μονή ο γέροντας Πορφύριος.

Ο Ωρωπός στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

 

Στο απόγειό της (περ. 117 μ.Χ.), η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήταν η πιο εκτεταμένη πολιτική και κοινωνική δομή του δυτικού πολιτισμού. Χτίζοντας πάνω στα θεμέλια που είχε θέσει η Ρωμαϊκή Δημοκρατία, η αυτοκρατορία έγινε η μεγαλύτερη και ισχυρότερη πολιτική και στρατιωτική οντότητα στον κόσμο μέχρι την εποχή της και επεκτάθηκε σταθερά μέχρι την πτώση της το 476 μ.Χ.

Η Ιερά Μονή Νέου Στουδίου Αυλώνος («Μονή Νικοδήμου»)

 

Η Μονή Νέου Στουδίου, γνωστή και ως «Μονή Νικοδήμου», βρίσκεται στη θέση Λογοστάρι, στον Αυλώνα. Ιδρυτής και κτήτορας της Μονής υπήρξε ο Μητροπολίτης Αττικής και Μεγαρίδος Νικόδημος, μία εξέχουσα μορφή της Εκκλησίας της Ελλάδας. Είναι γνωστός για το πολυσχιδές ποιμαντικό του έργο, τη θεολογική του συγκρότηση και το συγγραφικό του έργο. Ο Μητροπολίτης Νικόδημος έμεινε ως παράδειγμα σταυρωμένης Αρχιερωσύνης, καθώς έζησε περιόδους διωγμού και εξορίας, χωρίς να δικαστεί, και χωρίς να έχει κατηγορηθεί επίσημα, όπως αξιοσημείωτα αναφέρεται. 

Η οικιστική ανάπτυξη στην Αττική κατά τον 20ο αιώνα

Τα περιβαλλοντικά προβλήματα που δημιούργησε η επί πολλές δεκαετίες ασχεδίαστη οικιστική ανάπτυξη στον χώρο της Πρωτεύουσας, η μη εφαρμογή χωροταξικού σχεδιασμού, αλλά και η έλλειψη οποιασδήποτε ευαισθησίας για τη διάσωση των φυσικών της πόρων, γίνονται σήμερα ιδιαίτερα αισθητά από το σύνολο των κατοίκων της.

Ο Ωρωπός και το Κοινό των Βοιωτών

 

Χάρτης της αρχαίας Βοιωτίας

Το 313/312 π.Χ. ο Ωρωπός προσαρτάται στο Κοινό των Βοιωτών το οποίο αποτελούσε μια συμμαχία μικρών κρατιδίων, με κέντρο μία ισχυρή πόλη της Βοιωτίας. Οι εκπρόσωποι των πόλεων στο Κοινό ονομάζονταν Βοιωτάρχες και ασκούσαν τη στρατιωτική εξουσία σε περίοδο πολέμου. Κάθε πόλη εξέλεγε έναν Βοιωτάρχη με εξαίρεση τη Θήβα που εξέλεγε δύο.

Το μοναστήρι του Αγίου Τιμοθέου στην Προκόννησο

 

Απ’ όλα τα μοναστήρια που βρίσκονται στο νησί του Μαρμαρά, το πιο γνωστό είναι το μοναστήρι του Αγίου Τιμοθέου, του Πολιούχου Αγίου και προστάτη της Προκοννήσου που εορταζόταν με μεγάλες τιμές σε όλο το νησί.

Το Πολυδένδρι Αττικής: Ιστορία, πρόσωπα και μνημεία

 

Χτισμένο σε υψόμετρο 340 μέτρων, ανάμεσα σε ρεματιές και σε δάση, το Πολυδένδρι συνορεύει με το Καπανδρίτι και τις Αφίδνες. Απέχει 33 χιλιόμετρα από την Αθήνα και η εξέλιξη του πληθυσμού του σύμφωνα με τις τελευταίες απογραφές έχει ως εξής:

2001: 1.179 κάτοικοι

2011: 1.385 κάτοικοι

2021:1.221 κάτοικοι

Ο ναός του Προφήτη Ηλία και ο λόφος Λομπέρδι στη Σκάλα Ωρωπού

 

Γιορτάζει και φέτος o Προφήτης Ηλίας στη Σκάλα Ωρωπού, με το πατροπαράδοτο πανηγύρι του θυμίζοντας ταυτόχρονα τη σημαντική ιστορία του λόφου στον οποίο είναι χτισμένος, το Λομπέρδι.

Ναοί της Αγίας Μαρίνας στην Ανατολική Αττική

 

Η Αγία Μαρίνα ήταν Μικρασιάτισσα Χριστιανή αγία και μάρτυρας, που έζησε στα τέλη του 3ου αιώνα μ.Χ. στην Αντιόχεια Πισιδίας της Μικράς Ασίας. Η μητέρα της πέθανε λίγο μετά τη γέννησή της, ενώ ο πατέρας της, ο οποίος ήταν ειδωλολάτρης, ανέθεσε την ανατροφή της σε μια χριστιανή γυναίκα η οποία δίδαξε στην Αγία Μαρίνα τον Χριστιανισμό.

Το Καπανδρίτι και τα μνημεία του

Το Καπανδρίτι είναι χτισμένο σε υψόμετρο 340 μέτρων και συνορεύει με το Πολυδένδρι, τον Βαρνάβα, τις Αφίδνες, τον Άγιο Στέφανο, τον Μαραθώνα,τη Σταμάτα και τον Κάλαμο. Ανήκει διοικητικά στον Δήμο Ωρωπού.

Οι μεγαλύτερες δασικές πυρκαγιές στην Ανατολική Αττική κατά την περίοδο 1982 – 2023

Η περιοχή της Ανατολικής Αττικής πλήττεται από επαναλαμβανόμενες πυρκαγιές τα τελευταία τουλάχιστον 40 έτη. Όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή της  η Ομοσπονδία Συλλόγων Ωρωπού, οι φωτιές που εκδηλώθηκαν σε Κερατέα και Σταμάτα (30.06.24), κατέδειξαν με τον δραματικότερο τρόπο τόσο την σοβαρή αστοχία του κανονισμού πυροπροστασίας ακινήτων πλησίον δασικών εκτάσεων, όσο και  την εν γένει αστοχία της λογικής να δίνουμε περισσότερο βάρος στην διαχείριση πυρκαγιών όταν αυτές εκδηλωθούν, και λιγότερο στην προετοιμασία μέσω αποτελεσματικών και σύγχρονων μεθόδων πρόληψης και αποτροπής τους.

Παρακάτω καταγράφουμε τις εστίες των μεγαλύτερων εξ αυτών δασικών πυρκαγιών κατά την περίοδο 1982 - 2023:

Το έθιμο του Κλήδονα

 

Ο σκοπός του τραγουδιού του Κλήδονα από τα Παλάτια θεωρείται από τους ωραιότερους του είδους του στην Ελλάδα. Η γυναικεία αυτή γιορτή με τις πανάρχαιες ρίζες διατηρήθηκε μέχρι πρόσφατα στα περισσότερα μέρη εγκατάστασης των Μαρμαρινών και φυσικά στα Νέα Παλάτια του Ωρωπού όπου αναβιώνει κάθε χρόνο αποτελώντας το δημοφιλέστερο έθιμο του καλοκαιριού.

Η Γυναικεία Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Καλολιβαδίου Καλάμου

 

Βορειoανατολικά της Αττικής, μεταξύ του Καλάμου και των Αγίων Αποστόλων, προβάλλει στο βάθος μιας κατάφυτης χαράδρας η Ιερά Μονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.

Γραία, Δελφίνιον, Ωρωπός: Από τα Προϊστορικά Χρόνια έως την ακμή του 2ου αι. π.Χ.

Δεν είναι αρκετά ξεκάθαρο αν  η Ομηρική Γραία αφορούσε μόνο τον Μυκηναϊκό Ωρωπό ή κάλυπτε μια πολύ ευρύτερη περιοχή, τη Γραϊκή. Πάντως άποικοι της Γραίας εγκαταστάθηκαν στην Κάτω Ιταλία μαζί με Ευβοείς και από αυτούς οι Ρωμαίοι ονόμασαν όλους τους 'Έλληνες Graeci. Το Graeci έγινε Greci και ελληνιστί Γραικοί, μία ονομασία που επικράτησε στην Ελλάδα από τον 16^ο αιώνα μέχρι σήμερα. Έτσι λοιπόν και η Γραία έγινε σιγά-σιγά Graecia – Grecia και Greece.

29-5-1453: Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς

H Κωνσταντινούπολη είχε αντισταθεί σε περίπου 20 πολιορκίες. Η κατάκτησή της από τον σουλτάνο Μωάμεθ Β’ τον Πορθητή στις 29 Μαΐου του 1453 είναι η τελευταία πράξη ενός προβλέψιμου δράματος όπου έπαιξαν ρόλο ο σταδιακός κατακερματισμός του ελληνικού κόσμου, η  μόνιμη αναρχία και οι θρησκευτικές έριδες. Επίσης, επιβεβαίωσε την κυριαρχία των Οθωμανών που προηγουμένως είχαν κατορθώσει να επιβάλουν και να εδραιώσουν την εξουσία τους σε μεγάλο μέρος της Μ. Ασίας, καθώς και στη Βαλκανική Χερσόνησο.

Οι Πόντιοι πρόσφυγες του Ωρωπού και ο Ποντιακός Ελληνισμός

Σύμφωνα με τον χάρτη της Κοινωνίας των Εθνών, μεταξύ 1923 και 1926 δημιουργήθηκαν στον αττικό χώρο 18 προσφυγικοί συνοικισμοί,  εκ των οποίων οι 6 χωροθετήθηκαν στη Β.Α. και Ν.Α. Αττική: Ωρωπός, Σταμάτα, Μπογιάτι, Ξυλοκέριζα, Ραφήνα και Ανάβυσσος.

Μαλακάσα, Μήλεσι, Σφενδάλη: Ιστορικά στοιχεία και αξιοθέατα

 

Η Κοινότητα Μαλακάσας είχε συσταθεί το 1934 αποτελούμενη από τους οικισμούς Μαλακάσα και Μήλεσι που μέχρι τότε ανήκαν στο Μαρκόπουλο Ωρωπού. Το 1961 εντάχθηκε και ο οικισμός Σφενδάλη ο οποίος αναγνωρίστηκε τότε. Η Kοινότητα διατηρήθηκε αμετάβλητη με τη διοικητική διαίρεση του 1997 και καταργήθηκε με την εφαρμογή του σχεδίου Καλλικράτης την 1η Ιανουαρίου του 2011, οπότε εντάχθηκε στον διευρυμένο Δήμο Ωρωπού.

«Τ’ Άη-Γιωργιού τη βραδινή» : Ολόκληρο το τραγούδι και η ιστορία του

 

Γιορτάζουν και φέτος τα Νέα Παλάτια συνεχίζοντας τη μεγάλη παράδοση από τα παλιά Παλάτια του Μαρμαρά όπου ο χορός του Αη-Γιωργιού γινόταν στη μεγάλη πλατεία του χωριού κάτω από τον πλάτανο της παραλίας, με πάνδημη συμμετοχή.

«Σήμερα μαύρος ουρανός», μοιρολόι της Μεγάλης Παρασκευής στον Αυλώνα Αττικής

 

Τη Μεγάλη Παρασκευή οι γυναίκες του Αυλώνα πάντα στόλιζαν τον Επιτάφιο με λουλούδια από τις αυλές και τους κήπους τους και έψαλλαν τον επιτάφιο ύμνο μαζί με άλλα θρησκευτικά μοιρολόγια. Η ερευνήτρια Μαρία Μπουγέση παραθέτει το πιο γνωστό μοιρολόι  του χωριού, «Σήμερα μαύρος ουρανός»:

Οι Βίδες, τα Φελά, οι Στράκα-Στρούκες , τα Κεροκούβαρα και τα Κάρβουνα του Επιταφίου

 

Το έθιμο του Πάσχα επέβαλλε κατά την ώρα της Ανάστασης να ακουστούν οι «βροντές των αστροπελεκιών». Έτσι, μετά το 1827 και έως το 1900 περίπου, οι  άντρες έριχναν με τις κουμπούρες τους ή τα καριοφίλια τους μερικές μπαταριές για το έθιμο. Μετά το 1900 όμως, έως το 1950 περίπου, το έθιμο αυτό το ανέλαβαν οι νέοι του χωριού ίσως επειδή απαγορεύτηκε η χρήση όπλων.

Πασχαλινά έθιμα στα Παλάτια του Μαρμαρά

 

Τα Παλάτια του Μαρμαρά στη Μικρά Ασία είχαν μια μακρά ιστορία που συχνά εκδηλώνονταν μέσα από έθιμα και παραδόσεις. Το Πάσχα, ως η κορυφαία χριστιανική εορτή, διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο και στην κοινότητα των Παλατιών.Στο βιβλίο του Θ. Ηλιάδη «Προκόννησος, Παλάτια, Νέα Παλάτια» βρίσκουμε συγκεντρωμένα τα πασχαλινά έθιμα που υπήρχαν:

Το Μετόχι της Ιεράς Μονής Παναγίας των Βρυούλων

Μόλις 40 χιλιόμετρα από την Αθήνα, έξω από το Μήλεσι του Ωρωπού,  σε  μια φανταστική καταπράσινη πλαγιά, βρίσκεται το μετόχι της Παναγίας των Βρυούλων (ή Βουρλιώτισσας),  διακόνημα  του Μικρασιάτη  ιερέα π. Γαβριήλ Τσάφου. Ανήκει στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών με έδρα ένα μικρό μοναστήρι  στην Πλατεία Αμερικής  δίπλα από το εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέου, όπου μαρτύρησε η Αγία Φιλοθέη, η κυρά των Αθηνών, και όπου σε αυτό το εκκλησάκι διακονεί από το 1967 σαν κατηχητής και από το 1974 σαν ιερέας ο Βουρλιώτης στην καταγωγή π. Γαβριήλ Τσάφος.

Το Χαλκούτσι Ωρωπού

 

Το Χαλκούτσι ανήκε μέχρι το 1912 στον Δήμο Ωρωπίων. Στη συνέχεια συνενώθηκε με τη Σκάλα Ωρωπού εκτός από το μικρό διάστημα 1966-67 που αποτέλεσε ξεχωριστή κοινότητα. Με το προεδρικό διάταγμα ΠΔ 34/2014, αναγνωρίστηκε ως Δημοτική Κοινότητα του Δήμου Ωρωπού.

Η υποδοχή των προσφύγων και μεταναστών στον Δήμο Ωρωπού

Με την προσφυγική κρίση που ξέσπασε το 2015, ο Δήμος Ωρωπού υποδέχτηκε πολλούς συνανθρώπους μας από χώρες του Τρίτου Κόσμου οι οποίοι αιτούνταν άσυλο. Έτσι, ενώ αρχικά φιλοξενήθηκαν εκτάκτως στο στρατόπεδο Γερακίνη της Μαλακάσας, από το 2022 λειτουργεί στον ίδιο χώρο οργανωμένο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου. Παράλληλα, τα μικρά παιδιά των αιτούντων άσυλο κατανεμήθηκαν σε σχολικές μονάδες του Δήμου προκειμένου να παρακολουθήσουν τη βασική τους εκπαίδευση.

Οι Άγιοι Θεόδωροι των Αφιδνών και τα έθιμά τους στη Μικρά Ασία

 

Σε χαμηλό ύψωμα στον οικισμό των Αφιδνών βρίσκεται ο μικρός ναός των Αγίων Θεοδώρων ο οποίος χρονολογείται στους ύστερους βυζαντινούς χρόνους, δηλαδή στην τελευταία βυζαντινή περίοδο που σηματοδοτείται από τη βασιλεία της δυναστείας των Παλαιολόγων (13ος – 15ος αι.).

Άρθρο της Βασιλικής Βλάχου: Το έθιμο της φωτιάς στη Σκάλα Ωρωπού

Για μια ακόμα χρονιά και φέτος ανάψαμε τη φωτιά των Αποκριών και όλα ζωντάνεψαν στη Σκάλα Ωρωπού έτσι όπως είναι χαραγμένα στη μνήμη μας και την καρδιά μας εδώ και πολλά χρόνια.

Η Σφαγή στο Δήλεσι το 1870 («Δράμα του Ωρωπού»)

 

Η Πορεία των Ληστών

Η «Σφαγή στο Δήλεσι» (ή «Το Δράμα του Ωρωπού», ή «Το Ωρώπειον Άγος» όπως επίσης λέγεται) ήταν η σύλληψη, η ομηρία και τελικά η θανάτωση, από τους λήσταρχους Αρβανιτάκηδες, ομάδας Άγγλων και Ιταλών περιηγητών στις αρχές του Απριλίου του 1870 στο Δήλεσι. Το γεγονός αυτό είχε αντίκτυπο στις διπλωματικές σχέσεις Ελλάδας, Αγγλίας και Ιταλίας, και οδήγησε τελικά στην πτώση της κυβέρνησης του Θρασύβουλου Ζαΐμη.

Οι Απόκριες στον Παλιό Ωρωπό, στα Παλάτια του Μαρμαρά και στον Αυλώνα

 

Οι Απόκριες είναι μια καθαρά λαϊκή γιορτή με πανάρχαιες ρίζες και πάντα αποτελούσαν για τον ελληνικό λαό περίοδο χαράς, διασκέδασης και γλεντιού, που άγγιζε τα όρια του οργιαστικού. Τα γλέντια έδιναν κι έπαιρναν, ρακί και κρασί έρρεαν άφθονα και ο κόσμος πήγαινε σε συγγενικά ή φιλικά σπίτια για να γλεντήσει, κυρίως την Τσικνοπέμπτη και τις δυο τελευταίες Κυριακές της Αποκριάς, την Κρεατινή και την Τυρινή.

Η Ιστορία του Συκαμίνου Ωρωπού

Το Συκάμινο βρίσκεται στα βορειοδυτικά του Νομού Αττικής και σε απόσταση 50 χιλιομέτρων από το κέντρο της Αθήνας. Συνορεύει βόρεια με το Χαλκούτσι, νότια με το Ασπροχώρι του Αυλώνα, ανατολικά με το χωριό Ωρωπός και δυτικά με τον Αυλώνα και εν μέρη με τον Δήμο Τανάγρας, στο σημείο ανάμεσα στα Οινόφυτα και το Δήλεσι.

Η Λαογραφική Στέγη Ωρωπού

 

H Λαογραφική Στέγη Ωρωπού στεγάζεται σε ένα από τα κτήρια των Παλαιών Φυλακών και αντικατοπτρίζει την προσπάθεια για την προβολή των λαογραφικών και πολιτιστικών στοιχείων της ευρύτερης περιοχής του Ωρωπού.

Ιστορία και αξιοθέατα του Καλάμου Αττικής

 

Ο Κάλαμος είναι Δημοτική Κοινότητα του Δήμου Ωρωπού και ο  πληθυσμός του σύμφωνα με την απογραφή του 2021 είναι 4.941 κάτοικοι. Εκτός από το κεντρικό χωριό του Καλάμου, περιλαμβάνει τους οικισμούς Άγιοι Απόστολοι, Βλαστός, και πολλούς άλλους μικρότερους.

Η Ιερά Γυναικεία Κοινοβιακή Μονή Θεογεννήτορος Αυλώνος

 

Πρώτα από όλα, η Ιερά Γυναικεία Κοινοβιακή Μονή Θεογεννήτορος στον Αυλώνα (κάτω από το «Σείριος», περίπου 3 χλμ. από τη Μαλακάσα), αποτελεί ένα οικοδομικό «θαύμα». Με τον επιβλητικό μαντρότοιχο 8μ. ύψους να την περιτριγυρίζει, μοιάζει από μακριά με κάστρο που έρχεται, ή μάλλον μας μεταφέρει, κατευθείαν στον Μεσαίωνα όπου εκτός από το μεγεθός του, η κομψή σε κάθε λεπτομέρεια αρχιτεκτονική του, καθηλώνουν τον επισκέπτη.

Το Μαρκόπουλο Ωρωπού

 

Το Μαρκόπουλο αποτελεί έδρα της ομώνυμης Δημοτικής Κοινότητας και σύμφωνα με την απογραφή του 2021 έχει 2.308 εγγεγραμμένους κατοίκους[1]. Στη Δημοτική Κοινότητα Μαρκοπούλου ανήκουν και οι περιοχές: Νέο Λεβίσι, Μπάφι, Θέαλος, Αγία Βαρβάρα (Μαυροσουβάλα), Φέρρυ, Φίχθι, Πηγάδι, Λάκκα Λεοντάρι. Στο Μαρκόπουλο ανήκει το κεντρικότερο κομμάτι παραλίας της ευρύτερης περιοχής του Ωρωπού, η Παραλία Μαρκοπούλου. Απλώνεται σε μήκος 4 χλμ και συγκεντρώνει χιλιάδες λουόμενους κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

Γιορτές, αγώνες και διοίκηση του Αμφιάρειου στα αρχαία χρόνια

 

Το Αμφιάρειο ήταν το μεγαλύτερο στην αρχαία Ελλάδα ιερό του χθόνιου θεού και ήρωα του Άργους, Αμφιαράου. Στο ιερό αυτό συναντώνται η ιατρική και η μαντική τέχνη. Η ίδρυσή του τοποθετείται στα τέλη του 5ου αι. π. Χ., ενώ από τις αρχές του 4ου αιώνα π. Χ. και ως το 338π. Χ. το ιερό οργανώνεται και η φήμη του απλώνεται στην Ελλάδα. Σε όλη την περίοδο της λειτουργίας του ήταν το εθνικό ιερό του Ωρωπού.

Η Ομηρική Γραία στα Γεωμετρικά και Αρχαϊκά Χρόνια μέσα από τις πρόσφατες ανασκαφές του Ωρωπού.

 

Σύμφωνα με συνέντευξη του καθηγητή Α. Μαζαράκη-Αινιάν, η θέση της σημερινής ανασκαφής στον χώρο ανέγερσης του πρώην Γυμνασίου Ωρωπού  μας έδωσε αρχιτεκτονικά κατάλοιπα από τον 8^ο αι. π.Χ ώς τον 6^ο αι. π.Χ., αλλά και το συμπέρασμα ότι όλος αυτός ο οικισμός υπέφερε διαρκώς από πλημμύρες. Έτσι, κάποια στιγμή καλύφθηκε από τις προσχώσεις είτε του Ασωπού ποταμού είτε ενός χειμάρρου που ίσως να ονομαζόταν Ωρωπός. Οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να μετακινηθούν και να ιδρύσουν μια νέα πόλη η οποία, όπως γνωρίζουμε από τον Ηρόδοτο, ονομάστηκε πλέον Ωρωπός.

Η Ιερά Μονή Παναγίας Χρυσοπηγής Πολυδενδρίου και το παιδευτικό έργο των Μοναστηριών

 

Είναι κοινά αποδεκτό ότι τα Μοναστήρια στη μακραίωνη παρουσία τους υπήρξαν σπουδαία πνευματικά κέντρα, στα οποία έζησαν και καταξιώθηκαν προσωπικότητες μεγάλου ηθικού αναστήματος. Επίσης, σύμφωνα με επιστημονικές  μελέτες, στις μέρες μας παρατηρείται μια αξιοπρόσεκτη τάση προς το  μοναστικό Βίο. Όσα Μοναστήρια διατηρήθηκαν στο πέρασμα του χρόνου αναπαλαιώνονται και ανακαινίζονται, άλλα ξαναχτίζονται, ενώ ιδρύονται και πολλά νέα, ιδιαίτερα πλησίον των μεγαλουπόλεων.

Το Γυμνασιακό Παράρτημα Αυλώνα (1948-1970) και το ποίημα του Ι. Γκικάκη για τους παλιούς μαθητές

 

Στενά συνδεδεμένο με την Ιστορία της ευρύτερης περιοχής του Ωρωπού είναι το Γυμνασιακό Παράρτημα Αυλώνα για το οποίο πολλοί κάτοικοι έχουν να διηγηθούν ιστορίες τόσο για τη φοίτησή τους όσο και για τις μετακινήσεις τους από τον Ωρωπό, τη Μαλακάσα, το Μήλεσι, το Συκάμινο και άλλα χωριά προκειμένου να συνεχίσουν τη γυμνασιακή τους μόρφωση.

Αγροικίες (αγροτικά σπίτια) στην περιοχή του Ωρωπού κατά την αρχαιότητα

Οι διάφορες πτυχές της ζωής στην ύπαιθρο κατά την περίοδο της αρχαιότητας παραµένουν ακόµα σκιώδεις και ασαφείς, καθώς η έμφαση των ερευνών δίνεται κυρίως στο «άστυ» και στις περιοχές γύρω από τους πύργους. Ωστόσο, μια επιφανειακή αρχαιολογική έρευνα υπό τον καθηγητή Μ. Κοσμόπουλο, µε την ονοµασία Oropos Survey Project έλαβε χώρα στην περιοχή της Αρχαίας Ωρωπίας από το 1989 έως το 1995 και έφερε στο φως χρήσιµες πληροφορίες για το οικιστικό µοτίβο της περιοχής.

Τοπωνύμια του Δήμου Ωρωπού

 

Σε όλη την Αττική, πολλές περιοχές διατηρούν διπλή ονομασία που παραπέμπει στο πρόσφατο ιστορικό παρελθόν και ιδιαίτερα στα μεσαιωνικά χρόνια της Φραγκοκρατίας και της Τουρκοκρατίας. Αρκετά συνηθισμένες είναι οι ονομασίες που δίνονταν από τους μεγαλοκτηματίες που κυριαρχούσαν παλαιότερα σε αυτές τις περιοχές ή από τους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν εκεί μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Παλιά κάλαντα των Θεοφανείων στον Ωρωπό και στα Παλάτια του Μαρμαρά

 

α) Ωρωπός

Κάθε παραμονή των Θεοφανείων (Φώτων), ο ιερέας του χωριού, έχοντας προαγιάσει και προετοιμάσει τον αγιασμό των χωραφιών, έκανε και ο ίδιος, περιφερόμενος όλα τα σπίτια του χωριού, αγιασμό σε κάθε σπίτι. Αυτός ήταν ο πρώτος αγιασμός του χρόνου, αλλά ακολουθούσαν και οι υπόλοιποι την πρώτη μέρα κάθε μήνα.

Οι Αφίδνες και η Ιπποκράτειος Πολιτεία (Αγία Τριάδα)

 

Στα αρχαία χρόνια οι Αφίδνες ήταν μια από τις δώδεκα πόλεις που ίδρυσε ο Κέκροπας και που αργότερα συνένωσε ο Θησέας για να δημιουργήσει το κράτος της Αθήνας. Το όνομά τους το χρωστούν στον τοπικό ήρωα Άφιδνο, ενώ η ονομασία σε πληθυντικό αριθμό (Αφίδναι), δηλώνει περισσότερους του ενός οικισμούς. Αποτέλεσαν δήμο της Ανδριανίδος, Αιαντίδος, Λεοντίδος και Πτολεμαϊδος φυλής.